Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας: Ο έρωτας του Θεού για τον άνθρωπο.

 

Όπως ακριβώς ο έρωτας, όταν είναι υπερβολικά ισχυρός και δεν βρίσκει ανάλογη ανταπόκριση, αναστατώνει τους ερωτευμένους ανθρώπους, με τον ίδιο τρόπο ο έρωτας του Θεού για τον άνθρωπο τον έκανε να απαρνηθεί τα πάντα. Γι’ αυτό και δεν περιμένει τον δούλο που αγάπησε να έρθει σε Αυτόν παραμένοντας ο ίδιος στη θέση Του, αλλά γενόμενος άνθρωπος τον αναζητά ο Ίδιος. Και φτάνει στο κατάλυμα του φτωχού ανθρώπου ο πάμπλουτος Θεός. Και αφού έρχεται, ο ίδιος διακηρύσσει τον πόθο του και ζητά ανταπόκριση στην αγάπη Του κι ενώ ο άνθρωπος τον απορρίπτει, Εκείνος δεν φεύγει· και δεν εξοργίζεται με την ύβρη και ενώ ο άνθρωπος τον διώχνει, Εκείνος στέκει διαρκώς δίπλα στην πόρτα και για να αποδείξει την αγάπη Του κάνει τα πάντα και υποφέροντας υπομένει και οδηγείται στον θάνατο.

Διότι υπάρχουν δύο γεγονότα που φανερώνουν και οδηγούν στον θρίαμβο τον εραστή.

Το πρώτο είναι να ευεργετεί αυτόν που αγαπά με κάθε δυνατό τρόπο, ενώ το δεύτερο είναι να επιλέγει για χάρη του να υποφέρει δεινά και να πονά αν χρειαστεί. Από αυτά το δεύτερο είναι πολύ σπουδαιότερη απόδειξη αγάπης για κάποιον απ’ ό,τι το πρώτο. Όμως, αυτό δεν ήταν δυνατόν να γίνει στον Θεό, αφού Αυτός δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το κακό και τη φθορά. Επειδή είναι φιλάνθρωπος ευεργετούσε διαρκώς τον άνθρωπο, (λόγω της θεϊκής του φύσης όμως) δεν ήταν ούτε κοντά στο να υποφέρει για χάρη του. Μπορεί, λοιπόν, η Αγάπη Του να ήταν υπέρμετρη, όμως η απόδειξη αυτής της αγάπης που θα την φανέρωνε δεν είχε ακόμη φτάσει.

Δεν έπρεπε λοιπόν να παραμένει απαρατήρητο ότι μας αγαπά με τέτοια υπερβολή, αλλά έπρεπε να μας χαρίσει την εμπειρία  αυτής της μέγιστης αγάπης και να μας αποδείξει ως ερωτευμένος τον υπέρτατο έρωτά του. Προετοιμάζει λοιπόν την κένωσή Του και ασχολείται και πράττει ό,τι χρειάζεται, για να μπορέσει να κακοπάθει και να υποφέρει. Με τον τρόπο αυτό, αφότου μας έπεισε με αυτά που ανέχθηκε ότι μας αγαπά με τρόπο που δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτε άλλο, ξαναστρέφει προς το πρόσωπό Του τον άνθρωπο, ο οποίος απέφευγε μέχρι τώρα τον αγαθό Θεό, επειδή είχε πειστεί ότι τον μισούσε.

Και αυτό είναι το πιο πρωτοφανές από όλα!

Γιατί δεν υπέφερε μονάχα, παθαίνοντας τα χειρότερα και πεθαίνοντας από τα τραύματά του, αλλά και αφού επανήλθε στη ζωή και αφού ανέστησε το σώμα του, είναι ακόμη γεμάτος με τις πληγές αυτές και τις ουλές φέρει πάνω στο σώμα Του και οι άγγελοι με τα μάτια τους τον βλέπουν με αυτά τα τραύματα, τα οποία θεωρεί στολίδια. Και χαίρεται να δείχνει ότι έπαθε τόσα δεινά και ενώ απ’ τη στιγμή που το σώμα του έγινε πνευματικό έσβησε από αυτό όλες τις φθαρτές βιολογικές λειτουργίες: το βάρος, το πάχος και όλα τα υπόλοιπα και δεν άφησε κανένα πάθος από τα σωματικά (πείνα, δίψα, κόπωση κτλ), τα σημάδια όμως δεν τα αφαίρεσε ολοκληρωτικά, ούτε καθάρισε εντελώς τις πληγές του, αλλά προτίμησε να τις αφήσει λόγω της αγάπης του για τον άνθρωπο, επειδή μέσω αυτών των τραυμάτων τον βρήκε ενώ ήταν χαμένος και μαζί με τις πληγές του έσωσε τον αγαπημένο του.

Τι θα μπορούσε να συγκριθεί με αυτήν την Αγάπη;

Τι αγάπησε ο άνθρωπος με τέτοιον τρόπο; Ποια μάνα είναι τόσο φιλόστοργη ή ποιος πατέρας αγαπά έτσι τα παιδιά του; Ή ποιος απ’ τους ενάρετους ανθρώπους καταλήφθηκε από τέτοιον μανιακό έρωτα ώστε χάριν της αγάπης του όχι μόνο να ανέχεται να πληγώνεται από τον αγαπημένο του και να διατηρεί ακόμη την ίδια αγάπη για τον ανόητο αυτόν, αλλά και να θεωρεί περιουσία του τα ίδια του τα τραύματα;

 

Ο έρωτας του Θεού για τον άνθρωπο – Νικόλαος Καβάσιλας, Περί της εν Χριστώ ζωής, Λόγος στ’

ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΩΤΗ, ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ

Εκ του κατά Ματθαίον

«Ιδού, ημείς αφήκαμε πάντα, και ακολουθήσαμε σοι...».

Αφήκαμε πάντα. Σπίτι και γονείς και γυναίκα και τέκνα. Και τα αφήκαμε όλα αυτά. μέσα από την καρδιά μας. Δηλαδή τα αγαπήσαμε λιγότερο από τον Χριστό. Τα αγαπήσαμε, αλλά, λιγότερο.

Αυτά που συγκροτούν τον μικρό-μεγάλο μας κόσμο, αυτά που σχηματίζουν τη ζωή μας, τους κόπους και τα όνειρά μας, τα αγαπήσαμε λιγότερο από Εκείνον. Κι αν αγαπήσαμε τελικά Χριστό, κερδίσαμε Σταυρό. Και ο Σταυρός είναι ομολογία.

Ξεχωρίζουν οι άν0ρωποι του Σταυρού. Ξεχωρίζουν εκείνοι που ακολουθούν σταυρωμένοι, τον Κύριο της Αγάπης. Και με αυτήν τους την στάση, ομολογούν έμπροσθεν των ανθρώπων. Τι ομολογούν; Τι ομολογεί όποιος μπορέσει να ξεπεράσει την φυσική αγάπη γονέων και τέκνων και κτημάτων; Τι ομολογεί όποιος εκουσίως άρει τον σταυρό του;

Μα  την ελευθερία του Θεού. Την ελευθερία της αγάπης. Και άραγε αν εμείς αρνηθούμε  έστω  και ένα λεπτό  αυτούς που αγαπάμε  αυτούς με τους οποίους μας  δένουν οι φυσικοί δεσμοί, ποιο  θα  είναι το  αποτέλεσμα; μα  αδελφοί μου, η αγάπη προς τον θεό, θα μας δώσει το  θάρρος να πιστέψουμε στην δική Του πρόνοια.

Μήπως πίσω από τους δεσμούς μας δεν κρύβεται πολλές φορές ο εγωισμός μας; Μήπως πολύ συχνά δεν αισθανόμαστε εμείς απόλυτα απαραίτητοι για την ζωή των γύρω μας; Και μήπως έτσι τελικά, εκτρέφουμε τον εγωισμό μας; Μήπως έτσι προφασιζόμενοι ότι φροντίζουμε τους άλλους αποφεύγουμε τον δικό μας σταυρό; η θυσία και ο αλτρουισμός πολύ συχνά είναι μια ακόμα υπεκφυγή.

Εδώ σήμερα το ευαγγέλιο μας προκαλεί σε μία πρόταση ζωής κάπως ...«επικίνδυνη». Να απαρνη0ούμε όλα αυτά και να αναλάβουμε τον σταυρό μας. Σαν να μας λέει, να αφήσουμε για λίγο τους άλλους, όσο σημαντικοί και να είναι, και να δούμε την προσωπική σχέση μας με τον Θεό. Πώς; Δια Σταυρού. Πώς; Με την ομολογία έμπροσθεν των ανθρώπων.

Γιατί κάτι τέτοιο, από μόνο του γίνεται ομολογία.

Διότι προκαλεί.

Προκαλεί στην απευθείας ζωή. Εγώ  και Εκείνος

Και τότε θα λάβουμε εκατονταπλασίονα.

Μεγάλη δοκιμασία, αυτό τα «αφήκαμε πάντα», αγαπητοί μου αδελφοί. Αυτό πού δήλωσε ο απόστολος Πέτρος σήμερα. Αυτό πού μέσα στους αιώνες δήλωσαν οι Άγιοι της Εκκλησίας μας. Οι Άγιοι Πάντες.

Πού άφησαν τα πάντα για να σταυρωθούν στην αγάπη.

Και έλαβαν εκατονταπλασίονα. Και δίνουν ως εκεί εκατονταπλασίονα. Και έγιναν για τους πάντες τα πάντα. Για εμάς ευλογία, ομολογία. Αφήκαν    οικίας και αγρούς και κέρδισαν την ψυχή τους. Άφησαν πατέρα, μητέρα και τέκνα για το όνομα του Χριστού και κέρδισαν ζωήν αιώνιο.

Αυτούς   τους   αγίους   τιμάμε   σήμερα. Και εκείνους που ζουν ανάμεσα μας και εκείνους που θα έλθουν.

Μόνο που όπως μας λέει ο ίδιος ο Χριστός:

«πολλοί δε έσονται πρώτοι έσχατοι και έσχατοι πρώτοι.».

Γιατί το μέτρο δεν είναι αυτά που φαίνονται αλλά αυτά που αποκαλύπτονται.

Και αυτό είναι και η απάντηση στο ερώτημα του Πέτρου:

«τι άρα έσται ημίν;» αυτό είναι και το ερώτημα που ο καθένας από εμάς βάζει κάθε ημέρα:

«τι άρα έσται ημίν; »

ας δώσουμε για να πάρουμε.

Να σκεφτόμαστε την ώρα του θανάτου.

 

Πριν γίνει ο προφήτης Δαβίδ βασιλιάς του Ισραήλ υπηρετούσε τον βασιλιά Σαούλ. Ο Σαούλ, επειδή γνώριζε ότι ο Δαβίδ θα πάρει το θρόνο, τον καταδίωκε, προσπαθώντας να τον θανατώσει.

Μια φορά όταν η ζωή του κινδύνευε, ο προφήτης Δαβίδ είπε σ’ αυτούς που ήταν τότε μαζί του· «Ένα βήμα με χωρίζει από τον θάνατο» (Α’ Βασ. 20, 3).

Θυμήθηκα τώρα αυτά τα λόγια γιατί πριν μία εβδομάδα έπρεπε να τα πω και εγώ. Ένα μόνο βήμα με χώριζε από το θάνατο. Για ένα διάστημα ήμουν σχεδόν πεθαμένος, σχεδόν καθόλου δεν είχα σφυγμό και η καρδιά μου παρά λίγο να σταματήσει να χτυπά. Αλλά ο Κύριος με σπλαχνίστηκε. Και τώρα ακόμα είμαι αδύναμος και μόνο καθισμένος μπορώ να μιλάω με σας.

Θέλω να σας πω κάτι πολύ σημαντικό, θέλω να σας πω για την μνήμη του θανάτου, διότι ο θάνατος βρίσκεται πολύ κοντά στον καθένα μας, όπως ήταν τόσο κοντά σε μένα το προηγούμενο Σάββατο. Ο καθένας από μας μπορεί να πεθάνει ξαφνικά, τότε που δεν περιμένει. Γνωρίζετε ότι η ζωή πολλών ανθρώπων τελειώνει ξαφνικά και απρόοπτα. Να θυμάστε πάντα, χαράξτε στην καρδιά σας τον λόγο αυτό του Χριστού· «Έστωσαν υμών αι οσφύες περιζωσμέναι και οι λύχνοι καιόμενοι» (Λκ. 12, 35). Να θυμάστε πάντα τον λόγο αυτό και ποτέ να μην τον λησμονήσετε. Όταν οι άνθρωποι ετοιμάζονται να περπατήσουν ένα μακρύ δρόμο ή να κάνουν μία δύσκολη εργασία δένουν στη μέση τους το ζωνάρι. Και όταν περπατάνε μέσα στο σκοτάδι της νύχτας έχουν μαζί τους λυχνάρια και είναι σημαντικό γι’ αυτούς τα λυχνάρια αυτά να είναι πάντα αναμμένα.

Το ίδιο και στην πνευματική μας ζωή, η μέση μας πρέπει να είναι ζωσμένη και τα λυχνάρια μας αναμμένα. Πρέπει να είμαστε ακούραστοι εργάτες του Θεού και να αγωνιζόμαστε πάντα κατά του διαβόλου, ο οποίος σε κάθε μας βήμα προσπαθεί να μας αποτρέψει από τον Χριστό και να μας θανατώσει με τους πειρασμούς. Γι’ αυτό ο Κύριος Ιησούς Χριστός μας έδωσε αυτή την εντολή· «Έστωσαν υμών αι οσφύες περιζωσμέναι και οι λύχνοι καιόμενοι».

Ποτέ να μην λησμονείτε ότι η επίγεια ζωή μάς δόθηκε για να προετοιμαστούμε για την ζωή την αιώνια και η τύχη μας στην αιώνια ζωή θα κριθεί απ’ αυτό, πώς ζήσαμε εδώ.

Να είστε πιστοί στον Χριστό, πιστοί με τον τρόπο που ο ίδιος έδειξε στην Αποκάλυψη του αποστόλου και ευαγγελιστού Ιωάννου. Εκεί Αυτός λέει· «Γίνου πιστός άχρι θανάτου, και δώσω σοι τον στέφανον της ζωής» (Απ. 2, 10).

Πρέπει να είμαστε πιστοί στον Θεό, πρέπει ακούραστα κάθε μέρα, κάθε ώρα και κάθε στιγμή να υπηρετούμε τον Θεό. Η ζωή μας είναι σύντομη, δεν μπορούμε να σπαταλάμε άσκοπα αυτές τις λίγες ώρες και ημέρες της ζωής μας, πρέπει πάντα να σκεφτόμαστε την ώρα του θανάτου.

Όλοι οι άγιοι ασκητές είχαν πάντα στο νου τους την μνήμη του θανάτου. Μέσα στα κελιά τους είχαν κρανίο για να το βλέπουν και να θυμούνται το θάνατο. Με δάκρυα το κοιτούσαν, σκεφτόμενοι ότι και αυτοί θα ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο. Υπηρετούσαν ακούραστα τον Θεό και δούλευαν εις τον Κύριον, όπως το έκανε ο όσιος Σεραφείμ του Σαρώφ. Εκείνοι, όπως και εσείς, άκουγαν κάθε μέρα στον εσπερινό τα λόγια του 33ου ψαλμού· «Θάνατος αμαρτωλών πονηρός» (Ψαλ. 33, 22). Όπως και εσείς, άκουγαν και αυτοί· «Τίμιος εναντίον Κυρίου ο θάνατος των όσιων αυτού» (Ψαλ. 115, 6). Φοβερό θάνατο έχουν οι αμαρτωλοί. Και έχω δει πολλά παραδείγματα. Όμως ένα γεγονός που έχω δει πριν 40 χρόνια τόσο βαθιά αποτυπώθηκε στη μνήμη μου που δεν θα το ξεχάσω ποτέ.

Ήμουν τότε επαρχιακός γιατρός και με κάλεσαν στο σπίτι ενός πολύ γνωστού σ’ εκείνη την περιοχή πλούσιου γαιοκτήμονα, που ήταν άνθρωπος πολύ κακός. Όταν μπήκα μέσα στο σπίτι του μού έκανε εντύπωση η ακαταστασία που υπήρχε εκεί. Άνθρωποι έτρεχαν από δω και από κει. Πάνω στο κρεβάτι ήταν ξαπλωμένος ένας γέρος με πρόσωπο κατακόκκινο που μόλις με είδε άρχισε κυριολεκτικά να ουρλιάζει. Έλεγε· «Γιατρέ, παρακαλώ, σώσε με! Πεθαίνω και μόνο με τη σκέψη, ότι μπορώ να πεθάνω».

Πού ήταν πριν εκείνος ο άνθρωπος, τι σκεφτόταν όταν ταλαιπωρούσε τους άλλους; Τι σκεφτόταν όταν τους έπαιρνε όλα τους τα χρήματα; Τώρα ο θάνατος ήλθε, είναι εδώ και είναι αργά πλέον να λες· «Πεθαίνω και μόνο με τη σκέψη, ότι μπορώ να πεθάνω». Θα έπρεπε η ζωή σου να ήταν τέτοια ώστε να μην φοβάσαι τον θάνατο.

Ποιος δεν φοβάται τον θάνατο; Μόνο αυτός που ακολουθεί τον Χριστό, που όλη την ζωή του κατευθύνει με σκοπό να τελεί τις εντολές του. Τέτοιοι άνθρωποι δεν φοβούνται τον θάνατο. Γνωρίζουν την υπόσχεση που έδωσε ο Κύριος Ιησούς Χριστός στους μακαρισμούς· «Χαίρετε και αγαλλιάσθε, ότι ο μισθός υμών πολύς εν τοις ουρανοίς» (Μτ. 5, 12).

Τελείως διαφορετικός ήταν ο θάνατος των αγίων. Ο άγιος Σεραφείμ πέθανε γονατισμένος μπροστά στην εικόνα της Παναγίας, στην οποία προσευχόταν πάντα. Έτσι στεκόμενος στα γόνατά του κοιμήθηκε και ήταν τίμιος εναντίον Κυρίου ο θάνατος του.

Ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός μας λέει· «Περιπατείτε έως το φως έχετε, ίνα μη σκοτία υμάς καταλάβη» (Ιω. 12, 35). Ακόμα έχετε το φως του Χριστού, ακόμα έχετε την δυνατότητα να πηγαίνετε στο ναό, να ακούτε τις εντολές, να ακούτε το Ευαγγέλιο. Να περπατάτε μέσα σ’ αυτό το φως. Γιατί, όταν έλθει ο θάνατος, το φως αυτό θα σβήσει για σας. Πέραν του τάφου δεν υπάρχει μετάνοια και θα πάρετε ανταπόδοση σύμφωνη με όσα έχετε κάνει στη ζωή σας.

Περπατάτε λοιπόν στο φως όσο έχετε το φως, για να μην σας καταλάβει το σκοτάδι, το σκοτάδι το αιώνιο, το σκοτάδι του θανάτου. Ο θείος απόστολος Παύλος λέει· «Ιδού νυν καιρός ευπρόσδεκτος, ιδού νυν ημέρα σωτηρίας» (Β’ Κορ. 6, 2). Τώρα, όσο ζούμε, είναι για μας καιρός ευπρόσδεκτος, καιρός σωτηρίας. Τώρα πρέπει να σκεφτόμαστε την σωτηρία μας και να προετοιμαζόμαστε για την αιώνια ζωή. Αυτό κάνουν όλοι οι χριστιανοί, όλοι όσοι αγαπάνε τον Χριστό.

Πριν 70 χρόνια ζούσε στην Αγία Πετρούπολη ένας γιατρός που λεγόταν Γαάζ. Αυτός υπηρετούσε στις φυλακές και είχε καρδιά αγαθή, καρδιά γεμάτη ευσπλαχνία και αγάπη για τους ανθρώπους. Από την θέση του, του γιατρού των φυλακών, προσπαθούσε όσο μπορούσε να βοηθήσει τους δυστυχισμένους ανθρώπους που κρατιούνταν εκεί. Έβλεπε πως έστελναν στα κάτεργα αλυσοδέσμιους κατάδικους, γνώριζε ότι θα περπατήσουν με τα πόδια χιλιάδες βέρστια μέχρι να φτάσουν στην Σιβηρία και η καρδιά του έσφιγγε από τον πόνο. Για να αισθανθεί τον πόνο τους μια φορά φόρεσε στα πόδια του αλυσίδες και περπατούσε μ’ αυτές ώρες στην αυλή του σπιτιού του. Όταν βρισκόταν στην κλίνη του θανάτου, ο άγιος αυτός άνθρωπος και γιατρός, είπε στους συγκεντρωμένους γύρω του ανθρώπους τα εξής θαυμαστά λόγια, τα οποία πρέπει να τα βάλουμε καλά στο νου μας· «Να βιάζεστε να κάνετε καλό για τους άλλους». Να βιάζεστε γιατί ο θάνατος όλους μάς περιμένει. Να μην είστε επιπόλαιοι, να είστε πιστοί μέχρι θανάτου και θα σας δώσει ο Θεός το στέφανο της ζωής.

Ο προφήτης Ησαΐας είπε ένα λόγο, τον οποίο επίσης πρέπει καλά να θυμόμαστε και που πρέπει βαθιά να αποτυπωθεί στην καρδιά μας· «Έκστητε, λυπήθητε, αι πεποιθυΐαι, εκδύσασθε, γυμναί γένεσθε, περιζώσασθε σάκκους τας οσφύας» (Ησ. 32, 11).

Τρέμετε ανέγνοιαστες, να έχετε την μνήμη του θανάτου, να σκέφτεστε πάντα την ώρα όταν θ’ αφήσετε αυτή την ζωή και ποτέ να μην το ξεχνάτε. Και για να μην το ξεχνάμε, για να μπορέσουμε να ακολουθήσουμε την οδό του Χριστού και να μην φοβόμαστε τον θάνατο, χρειαζόμαστε βοήθεια από τον Παντοδύναμο Θεό. Χωρίς αυτή την βοήθεια δεν θα νικήσουμε τους πειρασμούς του διαβόλου, γι’ αυτό πρέπει να ζητάμε να μάς στείλει ο Θεός την χάρη του. Κύριε, ελέησε μας τους αμαρτωλούς, Κύριε, βοήθησε μας!

Πρέπει να Τον ικετεύουμε έτσι όπως Τον ικέτευε εκείνη η γυναίκα η ειδωλολάτρισσα, αυτή ήταν Χαναναία και όταν είδε τον Χριστό με τους μαθητές του άρχισε να φωνάζει δυνατά και να Τον ικετεύει· «Ελέησόν με, Κύριε, υιέ Δαυΐδ· η θυγάτηρ μου κακώς δαιμονίζεται» (Μτ. 15, 22). Αλλά ο Κύριος δεν της έδινε σημασία και συνέχιζε σιωπηλά το δρόμο του. Η γυναίκα συνέχιζε να Τον ικετεύει, όμως Εκείνος δεν απαντούσε. Στο τέλος οι μαθητές του Τού είπαν· «Απόλυσον αυτήν, ότι κράζει όπισθεν ημών» (Μτ. 15, 23). Και ο Κύριος απάντησε· «Ουκ απεστάλην ει μη εις τα πρόβατα τα απολωλότα οίκου Ισραήλ» (Μτ. 15, 24). Η γυναίκα όμως συνέχιζε να Τον ικετεύει. Τι της είπε τότε ο Κύριος; «Ουκ έστι καλόν λαβείν τον άρτον των τέκνων και βαλείν τοις κυναρίοις» (Μτ. 15, 26). Και άκουσε μία απάντηση καταπληκτική για την ταπείνωση και την πραότητα» «Ναι, Κύριε· και γαρ τα κυνάρια εσθίει από των ψιχίων των πιπτόντων από της τραπέζης των κυρίων αυτών» (Μτ. 15, 27), – δώσε μου, Κύριε, ένα ψίχουλο από το έλεός σου. Σταμάτησε ο Κύριος, όταν το άκουσε, και της είπε· «Ω γύναι, μεγάλη σου η πίστις! Γενηθήτω σοι ως θέλεις, και ιάθη η θυγάτηρ αυτής από της ώρας εκείνης» (Μτ. 15, 28).

Πολλοί από μας έχουν ζωή που δεν αρμόζει στους χριστιανούς. Πολλοί είναι βεβαρημένοι με διάφορες αμαρτίες, πολλοί έχουν ξεχάσει τον λόγο του Θεού· «Το κέντρον του θανάτου η αμαρτία» (Α’ Κορ. 15, 56).

Ο θάνατος πληγώνει αυτόν που είναι δούλος της αμαρτίας. Τότε, αν είμαστε τόσο αδύναμοι, αν το ένδυμα της ψυχής μας είναι όλο μαύρο από τις αμαρτίες μας, δεν είμαστε και εμείς σαν τα σκυλιά, δεν πρέπει και εμείς να κράζουμε προς τον Θεό, όπως έκραζε εκείνη η Χαναναία γυναίκα; «Κύριε, είμαι σαν το σκυλί, αλλά ελέησόν με!»

«Έστωσαν υμών αι οσφύες περιζωσμέναι και οι λύχνοι καιόμενοι». Αμήν.

Ο Άγιος Λουκάς ο Ιατρός Αρχιεπίσκοπος Κριμαίας.

Από το βιβλίο: Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας, Λόγοι και ομιλίες, τόμος Γ’. Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 2003.

Η Πνευματική Διαθήκη του Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας.

 

ΣΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΓΙΟΥΣ ΜΟΥ, ΤΗΝ ΚΟΡΗ, ΤΑ ΕΓΓΟΝΙΑ ΚΑΙ ΔΙΣΕΓΓΟΝΑ ΜΟΥ

Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΟΥ

Είμαι πλέον 79 χρονών. Η καρδιά μου εξασθενεί και οι δυνάμεις μου με εγκαταλείπουν και είναι ολοφάνερο ότι πλησιάζει η ώρα της αναχώρησής μου από τούτη τη γη.

Ο Απ. Παύλος άφησε διαθήκη σε όλους τους Χριστιανούς. «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς καγώ Χριστού».

Δεν τολμώ βέβαια να πω προς όλους τους Χριστιανούς, αλλά σε σας, τα παιδιά μου, μπορώ να πω: Μιμηθείτε έμενα, όπως και εγώ τον Απ. Παύλο. Ήταν σκληρή και δύσκολη η ζωή μου, αλλά ουδέποτε προσευχήθηκα στον Θεό να γίνει εύκολη.

Διότι είναι «στενή η πύλη και τεθλιμμένη η οδός η απάγουσα εις την ζωήν και ολίγοι εισίν οι ευρίσκοντες αυτήν» (Ματθ. 7, 14).

Και ακόμη, «διά πολλών θλίψεων δει ημάς εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού» (Πράξ. 14, 22). Διαβάστε ακόμη την παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου. «Τέκνον, μνήσθητι ότι απέλαβες συ τα αγαθά σου εν τη ζωή σου και Λάζαρος ομοίως τα κακά· νυν δε ώδε παρακαλείται, συ δε οδυνάσαι» (Λουκ. 16,25).

Για περισσότερα από 25 χρόνια η ζωή μου ήταν συνυφασμένη με την εργασία του αγροτικού χειρουργού και καθηγητή της χειρουργικής και μετά ένδεκα χρόνια διώξεων για το όνομα του Χριστού μέσα στις φυλακές και στις σκληρές εξορίες.

Από το 1944 συνδύαζα την επίπονη διακονία του Επισκόπου με την θεραπεία των τραυματιών στο Ταμπώφ και μόλις το 1946 ολοκληρώθηκε η χειρουργική μου δραστηριότητα και παρέμεινε μόνον η Αρχιερατική.

Στον πολύ κόσμο ήταν ακατανόητο πώς μπορούσε ένας μεγάλος χειρουργός, που τιμήθηκε με το Α’ βραβείο Στάλιν, να αφήσει τη χειρουργική και να γίνει Επίσκοπος. Όμως δεν υπάρχει τίποτα το περίεργο σ’ αυτό, γιατί από τα νεανικά μου κι’ όλας χρόνια, ο Κύριος με προόρισε για την υπέρτατη μορφή διακονίας σ ‘Αυτόν και τους ανθρώπους.

Όταν τελείωσα το Γυμνάσιο, στην τελετή αποφοίτησης, έλαβα από τον Διευθυντή του σχολείου το απολυτήριο Γυμνασίου, το οποίο το είχε βάλει στο Ιερό βιβλίο της Καινής Διαθήκης. Το είχα διαβάσει και πριν, αλλά τώρα, όταν διάβασα εκ νέου τα λόγια του Χριστού απευθυνόμενα στους Αποστόλους: «ο μεν θερισμός πολύς, οι δε εργάται ολίγοι» (Ματθ. 9, 37-38), η καρδιά μου σκίρτησε και αναφώνησα σιωπηλά: «Ω, Κύριε! Σου λείπουν οι εργάτες;».

Πέρασαν χρόνια. Έγινα διδάκτωρ της Ιατρικής και σκέφθηκα να γράφω το βιβλίο «Δοκίμια για τη χειρουργική των πυογόνων λοιμώξεων». Όταν πήρα την απόφαση αυτή, μου ήρθε στο μυαλό η εξής περίεργη σκέψη: «Όταν θα ολοκληρωθεί το βιβλίο αυτό, θα το υπογράφει το όνομα ενός επισκόπου». Δεν μπορούσα να καταλάβω από πού προερχόταν αυτή η σκέψη. Λίγα χρόνια αργότερα, όμως, κατάλαβα ότι ήταν μία σκέψη που μου είχε υποβληθεί από τον Θεό, διότι μετά την πρώτη μου σύλληψη, στο γραφείο του διοικητή των φυλακών, ολοκλήρωσα την πρώτη έκδοση του βιβλίου μου και στο εξώφυλλο έγραφα:« Επίσκοπος Λουκάς, Δοκίμια για την χειρουργική των πυογόνων λοιμώξεων».

Πέρασαν ακόμη δύο χρόνια. Ήμουν στην πρώτη εξορία στη Σιβηρία, στην πόλη Γενισέισκ. Ήρθε τότε εντελώς ξαφνικά να με συναντήσει ένας μοναχός απ’ το Κρασνογιάρσκ. Στην πόλη αυτή όλοι οι ιερείς είχαν προσχωρήσει στους «νεωτεριστές» και ο πιστός στην κανονική Εκκλησία λαός, έστειλε αυτό το μοναχό να χειροτονηθεί ιερέας, όχι σε μένα στο Γενισέισκ, αλλά στο Μινουσίνσκ σε έναν άλλο ορθόδοξο επίσκοπο. Μία ανεξήγητη όμως δύναμη τον καθοδήγησε σε μένα στο Γενισέισκ. Όταν με αντίκρυσε, ξαφνιάστηκε, πάγωσε και βουβάθηκε. Αποδείχθηκε πως, όταν με είδε, αναγνώρισε ξεκάθαρα εκείνον τον αρχιερέα που είχε δει σε ένα αξέχαστο όνειρο, να τον χειροτονεί ιερέα δέκα χρόνια πριν, ενώ εγώ εκείνον τον καιρό ήμουν δημογιατρός στην πόλη Περεζλάβλ, Ζαλέσκι.

Ο Κύριος ο Θεός με προίκισε με διάφορα ταλέντα. Ταυτόχρονα με το Γυμνάσιο, τελείωσα και τη Σχολή Καλών Τεχνών του Κιέβου. Είχα μεγάλο ταλέντο στη ζωγραφική και αποφάσισα να δώσω στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Αγία Πετρούπολη. Στα μισά των εξετάσεων όμως τις εγκατέλειψα, γιατί θεώρησα πως πρέπει να υπηρετήσω τον Θεό και τους ανθρώπους με έργο πιο ωφέλιμο απ’ ό,τι η ζωγραφική. Αν και κείνο το διάστημα είχε ξεκαθαρίσει μέσα μου η κατεύθυνση της ζωγραφικής δραστηριότητας την οποία θα ακολουθούσα, εάν δεν εγκατέλειπα τη ζωγραφική: θα ήταν καθαρά θρησκευτική κατεύθυνση, ή θα ακολουθούσα τα ίχνη των Β. Βασνετσώφ και Νέστερωφ.

Από τότε με απασχολούσαν πολύ και επίμονα τα δύσκολα ζητήματα της θεολογίας. Το βασικό στοιχείο του χαρακτήρα μου ήταν η έντονα έκδηλη επιθυμία να υπηρετώ τον Θεό και τους ανθρώπους, και μόνο χάρη σ’ αυτό, παρά την μεγάλη αντιπάθειά μου προς τις φυσικές επιστήμες, έδωσα εξετάσεις στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Κιέβου και τελείωσα με άριστα.

Από το Πανεπιστήμιο κιόλας εκδηλώθηκε το μεγάλο μου ταλέντο του ανατόμου και χειρουργού και οι συμφοιτητές μου δεν ήθελαν καν να ακούσουν πως προτίθεμαι να γίνω δημογιατρός. Είχαν αποφασίσει ομόφωνα πως θα γίνω καθηγητής ανατομίας ή χειρουργικής. Απ’ ό,τι γνωρίζετε, είχαν μαντέψει σωστά το μέλλον μου.

Ως δημογιατρός εργάστηκα για δεκατρία χρόνια από 12 έως 14 ώρες την ήμερα. Σκεφτόμουν σοβαρά να εγκαταλείψω το δημοτικό νοσοκομείο και να πάω σε απομακρυσμένα χωριά όπου οι δύστυχοι άνθρωποι πεθαίνουν δίχως νάχουν καμμιά ιατρική βοήθεια. Ο Κύριος, όμως, είχε αποφασίσει διαφορετικά για μένα. Με έστειλε στην Τασκένδη, όπου ήμουν ένας από τους διοργανωτές του Πανεπιστημίου Μέσης Ασίας και καθηγητής της τοπογραφικής ανατομίας και άμεσης χειρουργικής. Ήταν οι αρχές της δεκαετίας του 1920.

Στα χρόνια της πλήρους ασυδοσίας των αντιθρησκευτικών διαδηλώσεων και καρνάβαλων, όπου χλεύαζαν τον Κύριο Ιησού Χριστό, η καρδιά μου φώναξε: «Δεν μπορώ να σιωπώ».

Στην Τασκένδη γινόταν τότε κληρικολαϊκό συνέδριο. Ήμουν παρών και για κάποιο σημαντικό πρόβλημα είχα κάνει μια ενθουσιώδη ομιλία. Αυτή η ομιλία είχε κάνει μεγάλη εντύπωση στον Επίσκοπο Τασκένδης Ιννοκέντιο και στο τέλος του συνεδρίου μού είπε ξαφνικά. «Γιατρέ πρέπει να γίνετε ιερέας».

Ήταν εντελώς απροσδόκητο για μένα, αλλά τα λόγια του Αρχιερέα τα εξέλαβα ως κλήση του Θεού διά των χειλέων του και χωρίς να ταλαντευτώ ούτε ένα λεπτό, απάντησα. «Εντάξει, Σεβασμιώτατε, αν είναι θέλημα Θεού, να γίνω ιερέας».

Και την επόμενη Κυριακή, εγώ, ο καθηγητής της ιατρικής, με ξένο δανεικό ράσο παρουσιάστηκα στον Επίσκοπο που στεκόταν στον θρόνο και χειροτονήθηκα υποδιάκονος και κατά την διάρκεια της θ. Λειτουργίας διάκονος. Μετά από δύο εβδομάδες ήμουν ήδη ιερέας -εφημέριος στον καθεδρικό ναό.

Ένα χρόνο και δυο μήνες πριν από αυτό το μεγάλο γεγονός στη ζωή μου, πέθανε η σύζυγος μου και μητέρα σας. Ο μικρότερος από σας, ο Βαλεντίνος, ήταν τότε έξι χρονών και ο μεγαλύτερος, ο Μιχαήλ, δεκατεσσάρων.

Μετά από δύο χρόνια και τέσσερεις μήνες, ο Κύριος με αξίωσε του μεγάλου αξιώματος του επισκόπου. Η μεγάλη θεία πρόνοια για μένα και σας τα παιδιά μου φάνηκε στο ότι ο Κύριος κάλεσε στην αιωνία ζωή τη μητέρα σας, επιτρέποντας ν’ ασθενήσει από καλπάζουσα φυματίωση, κι έτσι μου άνοιξε το δρόμο για τον μοναχισμό και την αρχιερατική διακονία. Όλες τις φροντίδες για σας, τα παιδάκια μου, τις ανέθεσα στον Κύριο και βέβαια, δεν διαψεύστηκα, ελπίζοντας σ’ Αυτόν. Για την μέριμνα και ανατροφή σας μου έστειλε μια σχεδόν άγνωστη έως τότε γυναίκα, τη Σοφία Σεργκέεβνα Βελέτσκαγια, η οποία, στη διάρκεια των φυλακίσεών μου και των τριών εξοριών, με μεγάλη αυταπάρνηση και αγάπη σήκωσε το βαρύ σταυρό των φροντίδων για σας στα χρόνια του λιμού, σας ανέθρεψε εξαιρετικά και σας έδωσε σχολική μόρφωση.

Αργότερα όλοι σας, οι τρεις γιοί και η κόρη μου, με τις φροντίδες και την βοήθεια των αγγέλων προστατών σας, ολοκληρώσατε τις ανώτατες σπουδές σας. Ο Μιχαήλ εδώ και καιρό έχει γίνει καθηγητής, ενώ ο Αλιόσα και ο Βάλια είναι διδάκτορες των ιατρικών και βιολογικών επιστημών και σε λίγο θα γίνουν επίσης καθηγητές.

Ο Κύριος δέχθηκε όλες τις θυσίες που του πρόσφερα, και όχι μόνο δέχθηκε, αλλά πολλά άλλαξε και διόρθωσε. Εγκατέλειψα τη χειρουργική, χάρη του κηρύγματος για τον Ιησού Χριστό. Δεν σκεφτόμουν καν τη δόξα του χειρουργού, που σίγουρα μου ανήκε. Ενώ στον Θεό η δόξα αυτή ήταν χρήσιμη, σε μεγάλο βαθμό αύξανε την δύναμη και τη σημασία του κηρύγματος μου. Το αναγνωρισμένο και φημισμένο βιβλίο μου «Δοκίμια για την χειρουργική των πυογόνων λοιμώξεων» το ολοκλήρωσα στην εξορία, όταν ήμουν πια αρχιεπίσκοπος. Για την αποφασιστικότητά μου να θυσιάσω τα πάντα προς δόξαν Του, ο Κύριος μού έδωσε ένα άλλο μεγάλο τάλαντο, του εκκλησιαστικού κηρύγματος, και οι εννιά τόμοι των κηρυγμάτων έχουν αναγνωριστεί από την πνευματική ακαδημία της Μόσχας ως «εξαιρετικό φαινόμενο στην σύγχρονη εκκλησιαστική ζωή και θεολογία» και «θησαυρός ερμηνείας της Αγίας Γραφής». Κι εγώ, ο αυτοδίδακτος στη θεολογία εξελέγην μέλος της πνευματικής Ακαδημίας της Μόσχας. Για την Εκκλησία, τα κηρύγματά μου θα έχουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι τα «Δοκίμια για τη χειρουργική των πυογόνων λοιμώξεων».

Εκτός απ’ αυτά τα θαυμαστά γεγονότα, για τα οποία μίλησα παραπάνω και διά των οποίων ο Κύριος χωρίς να γνωρίζω πώς, μυστικά, με οδηγούσε στην Αρχιερατική διακονία, βίωσα πολλές φορές ακόμη την παρουσία του Θεού. Αισθάνθηκα αρκετά και αισθητά την παρουσία κι επικοινωνία με τον Θεό στην πνευματική ζωή και στις προσευχές μου.

Όμως, εάν για κάποιον από σας, όλα όσα είπα παραπάνω δεν είναι αρκετά (για να πεισθεί), νομίζω πως η ενασχόλησή του με τις φυσικές επιστήμες τόσο τον έχουν μαγέψει, που δεν θέλει να ακούει αυτά που έχω ζήσει, στα όσα έχω βιώσει αρκετά αισθητά και αδιαμφισβήτητα.

Άλλωστε, θα σας πω, όπως και νάχει, πόσο εκπληκτικά και ξεκάθαρα αποκαλύπτει ο Κύριος ο Θεός το θέλημά Του σε όσους Τον φοβούνται και Τον αγαπούν. Όταν ήμουν στο Λένινγκραντ για εγχείρηση, κατά την τέλεση της παννυχίδας, ο Κύριος με θαυματουργικό τρόπο και συγκλονιστική δύναμη που μου προκάλεσε ρίγη τρόμου, μου έδωσε την εντολή: «Ποίμαινε τα πρόβατα μου, βόσκε τα αρνία μου». Πέρασαν τα χρόνια κι εγώ από ύπουλο διαβολικό πειρασμό, ξέχασα την εντολή αυτή του Θεού. Και ο σατανάς έβαλε και πάλι στην ψυχή μου την ασυγκράτητη ορμή για τη χειρουργική. Γι’ αυτό και ο Κύριος με τιμώρησε με αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Δύο φορές χειρούργησε το μάτι μου ο καθηγητής Οντιντσώφ, αλλά ανεπιτυχώς, γιατί η τιμωρία έπρεπε να μείνει πάνω μου.

Τη μέρα μετά τη δεύτερη εγχείρηση, όταν ήμουν ξαπλωμένος με τα μάτια δεμένα, με κυρίευσε και πάλι το πάθος για τη χειρουργική, ενώ ο Κύριος μού έστειλε ένα εκπληκτικό όνειρο: Ήμουν σε μία εκκλησία χωρίς φώτα. Το μόνο φωτισμένο σημείο ήταν το ιερό. Λίγο πιο πέρα απ’ το ιερό υπήρχε η λάρνακα ενός αγίου. Πάνω στην Αγία Τράπεζα είχαν βάλει μια σανίδα και είχαν ακουμπήσει πάνω ένα γυμνό ανθρώπινο πτώμα. Πίσω και δίπλα στο ιερό, είδα τους φοιτητές και τους γιατρούς να καπνίζουν τσιγάρα κι εγώ να τους κάνω μάθημα ανατομίας πάνω στο πτώμα.

Ξαφνιάστηκα από ένα κρότο και, όταν γύρισα το κεφάλι μου, είδα ότι είχε πέσει το σκέπασμα από τη λάρνακα του αγίου. Ο άγιος ανακάθισε μέσα στη λάρνακα, γύρισε και με κοίταξε μ ‘ ένα βλέμμα γεμάτο παράπονο και επίπληξη. Με τρόμο κατανόησα, τελικά, το τεράστιο βάρος της αμαρτίας μου, την παρακοή μου στην εντολή του Κυρίου Ιησού Χριστού, «ποίμαινε τα πρόβατα μου, ποίμαινε τα αρνία μου». Εδώ και δεκαπέντε χρόνια εκλιπαρώ τον Κύριο Ιησού Χριστό να με συγχωρήσει, επαναφέροντας στην μνήμη μου με σαφήνεια το τρομακτικό μου όνειρο και το σώμα του νεκρού που κείτονταν στην Αγία Τράπεζα. Πρόσφατα πληροφορήθηκα από τον Θεό πως η αμαρτία μου συγχωρήθηκε. Από μέρα σε μέρα, όλο και λιγότερο ξεκάθαρα έβλεπα το πτώμα στην Αγία Τράπεζα, ώσπου τελικά εξαφανίστηκε εντελώς.

Και τώρα, παιδιά μου, ας περάσω στα τελευταία λόγια των εντολών και διαθηκών μου προς εσάς.

Πιστεύω βαθιά στον Θεό και όλη την ζωή μου την έκτισα πάνω στις εντολές Του. Και σε σας κληροδοτώ όλη τη ζωή σας να την αφιερώσετε στον Θεό και να χτίζετε όλα και πάντα πάνω στις εντολές του Χριστού.

Για πολύ καιρό και με μεγάλη επιμονή έπλεα κόντρα στο ρεύμα και σε σας τα παιδιά μου κληροδοτώ να πλέετε κόντρα στο ρεύμα, όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό. Να αποστρέφετε το βλέμμα σας και την καρδιά σας από εκείνη τη μεγάλη πλειοψηφία της ανθρωπότητας, που επιδιώκει όχι τους υψηλούς στόχους, αλλά εκείνους που είναι πιο εύκολο να επιτευχθούν. Να μην προσχωρήσετε σ’ αυτή τη μεγάλη πλειοψηφία που ζει όχι με το δικό της νου, αλλά με το νου των ηγετών και χτίζει τη ζωή της, όχι με τις ιερές εντολές του Χριστού, αλλά με τις υποδείξεις εκείνων που έχουν την εξουσία να καθοδηγούν τους ανθρώπους μόνον εκεί, όπου κατά τη γνώμη τους πρέπει να πηγαίνουν, όχι χάρη της βασιλείας των ουρανών, αλλά για χάρη της επίτευξης των αγαθών της επίγειας βασιλείας.

Σκοπό της ζωής να θέσετε την επιδίωξη της ύψιστης αλήθειας και να μην παρεκκλίνετε απ’ αυτό το δρόμο, αν σας αναγκάσουν να υπηρετήσετε τους σκοπούς της κατώτερης αλήθειας, καταπατώντας την ύψιστη αλήθεια του Χριστού.

Να είσαστε έτοιμοι ακόμη και για το μαρτύριο, εφ’ όσον πλέετε κόντρα στο ρεύμα, να τηρείτε πλήρη πίστη ακόμη και στις σκέψεις, στους άντρες και τις γυναίκες σας, όπως τήρησα κι εγώ.

Στις επιστημονικές ενασχολήσεις και στο έργο σας πάνω στη μελέτη των μυστηρίων της φύσης, μην επιδιώκετε τη δόξα για τον εαυτό σας, αλλά μόνο το να ελαφρύνετε τον πόνο των ασθενών και αβοήθητων συνανθρώπων σας.

Να θυμάστε ότι σ’ αυτό το έργο εγώ, ο πατέρας σας, αφιέρωσα όλη μου τη ζωή. Μιμηταί μου γίνεσθε, όπως κι εγώ του Απ. Παύλου και να μην εργάζεστε για την κοιλιά σας, αλλά πρώτ’ απ’ όλα και πάνω απ’ όλα να φροντίζετε εκείνους που δίχως την βοήθειά σας δεν μπορούν να απελευθερωθούν από τη μέγγενη της ανέχειας και του ψέματος.

Εάν εκπληρώσετε όλα, όσα κληροδοτώ σε σας, θα κατέβει σε σας η ευλογία του Θεού, σύμφωνα με τα αδιάψευστα λόγια του προφητάνακτα Δαβίδ. «Το δε έλεος του Κυρίου από του αιώνος και έως του αιώνος επί τους φοβούμενους αυτόν, και η δικαιοσύνη αυτού επί υιοίς υιών τοις φυλάσσουσι την διαθήκην αυτού και μεμνημένοις των εντολών αυτού του ποιήσαι αυτάς» (Ψαλμ. 102).

Γι’ αυτή την ευλογία και τη χάρη του Θεού πάντα προσευχόμουν στη ζωή μου για σας τα παιδιά μου, τα εγγόνια και δισέγγονά μου και, βέβαια, πάντα θα προσεύχομαι στην αιώνια ζωή, όταν θα σταθώ εμπρός στο βήμα του Θεού μου και Θεού σας, Δημιουργού μου και Δημιουργού σας. Και ο καιρός αυτός προφανώς είναι κοντά, γιατί εξασθένησαν η καρδιά μου και οι δυνάμεις μου.

Ο πατέρας σας Αλούστα 22 Ιουλίου 1956

ΕΚΔΟΣΗ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΣΑΓΜΑΤΑ

 

Σκοπός της Χριστιανικής ζωής είναι να αποκτήσουμε το Άγιο Πνεύμα.

 

Μετά την θεραπεία του ο Μοτοβίλωφ έγινε πολύ τακτικός επισκέπτης της μονής. Κατά την διάρκεια μιας συνομιλίας του με τον όσιο Σεραφείμ, τέλη Νοεμβρίου του 1831, ευτύχησε να τον δει καταγλαϊσμένο από τη Χάρη και λάμποντα μέσα στο φως, και να ακούσει από αυτόν ότι η Χριστιανική ζωή πρέπει να γίνει ζωή εν Αγίω Πνεύματι. Να τι έγραψε σχετικά ο Μοτοβίλωφ στο σημειωματάριο του, το οποίο βρέθηκε στο αρχείο της μονής Ντιβιέγιεβο, όπου είχε γίνει μοναχή η χήρα Ελένη Μοτοβίλοβα:

 «Η ημέρα ήταν συννεφιασμένη, η γη είχε καλυφθεί από παχύ στρώμα χιονιού, το οποίο έπεφτε συνεχώς, όταν ο στάρετς Σεραφείμ με έβαλε να καθίσω δίπλα του σ’ ένα πεσμένο κορμό δένδρου.

«Ο Κύριος μου αποκάλυψε, μου είπε, ότι στην παιδική σας ηλικία επιθυμούσατε να μάθετε ποιος είναι ο σκοπός της χριστιανικής ζωής. Σας συμβούλευαν να εκκλησιάζεσθε, να προσεύχεσθε, να κάνετε καλές πράξεις, διότι σ’ αυτά, σας έλεγαν, συνίσταται ο σκοπός της χριστιανικής ζωής. Αυτή η απάντηση όμως δεν μπορούσε να σας ικανοποιήσει. Όντως η προσευχή, η νηστεία, η αγρυπνία, όπως και όλη η χριστιανική άσκηση είναι καλά καθ’ εαυτά. Αλλά ο σκοπός της ζωής μας δεν είναι μόνο να εκπληρώσουμε αυτά, διότι αυτά είναι μόνο μέσα. Ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι να αποκτήσουμε το Άγιο Πνεύμα.

Πρέπει να γνωρίζετε ότι μόνο εκείνο το καλό έργο που έχει γίνει από αγάπη προς το Χριστό φέρει τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος. Σύμφωνα μ’ αυτά η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος είναι ο σκοπός της ζωής μας».

 «-Με ποια έννοια λέτε ότι πρέπει να κερδίσουμε το Άγιο Πνεύμα; ερώτησα εγώ, δεν το καταλαβαίνω καλά αυτό».

 «-Κερδίζω σημαίνει αποκτώ, μου απάντησε. Εσείς γνωρίζετε σίγουρα τι σημαίνει αποκτώ χρήματα. Αυτό το ίδιο ισχύει και για το Άγιο Πνεύμα. Ο σκοπός της επίγειας ζωής για τον κοινό άνθρωπο είναι να κερδίσει χρήματα ή ν’ αποκτήσει τιμές, διακρίσεις και βραβεία. Το Άγιο Πνεύμα είναι επίσης κεφάλαιο και μάλιστα το αιώνιο κεφάλαιο και ο μοναδικός θησαυρός, αστείρευτος στον αιώνα. Κάθε έργο, που έγινε από αγάπη Χριστού, φέρει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, όμως τούτο κατορθώνεται ευκολότερα με την προσευχή διότι αυτή αποτελεί το όργανο που διαθέτουμε. Μπορεί να τύχη να θέλετε να πάτε στην εκκλησία, αλλά η εκκλησία να μη είναι κοντά ή να έχει τελειώσει η ακολουθία. ΄Η έχετε ενδεχομένως επιθυμία να ελεήσετε κάποιον πτωχό, αλλά πτωχός δεν υπάρχει. Ίσως επιθυμείτε να γίνετε απαθής, αλλά δεν έχετε γι’ αυτό δυνάμεις. Για την προσευχή όμως υπάρχει πάντοτε δυνατότητα, αυτή είναι προσιτή τόσο στον πλούσιο, όσο και στον πτωχό, τόσο στον εγγράμματο, όσο και στον απλοϊκό, στον ισχυρό, όσο και στον αδύναμο, στον υγιή όσο και στον ασθενή, στον δίκαιο όσο και στον αμαρτωλό. Η δύναμη της προσευχής είναι τεράστια και περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο αυτή ελκύει το Άγιο Πνεύμα.» «-Γέροντα, είπα, όλη την ώρα μιλάτε για την χάρη του Αγίου Πνεύματος, την οποία πρέπει ν’  αποκτήσουμε, αλλά πώς και πού μπορώ να την δω; Τα καλά έργα είναι ορατά. Άραγε το Άγιο Πνεύμα μπορεί να γίνει ορατό; Πώς μπορώ να γνωρίζω αν Αυτό είναι μαζί μου ή όχι;»

 «-Η χάρη του Αγίου Πνεύματος, η οποία μας έχει δοθεί στο βάπτισμα, λάμπει στην καρδιά μας παρά τις αμαρτίες και τα σκοτάδια που μας περικυκλώνουν. Αυτή εμφανίζεται μέσα σε άρρητο φως σ’ εκείνους, με τους οποίους ο Κύριος αναγγέλλει την παρουσία Του. Οι άγιοι Απόστολοι αισθάνθηκαν χειροπιαστά την παρουσία του Αγίου Πνεύματος.»

Εγώ τότε ρώτησα: «-Πώς θα μπορούσα να γίνω και εγώ προσωπικά μάρτυρας αυτού του πράγματος;»

 Ο π. Σεραφείμ με αγκάλιασε και μου είπε: «-Αγαπητέ μου, εμείς είμαστε και οι δύο τώρα εν Πνεύματι. Γιατί δεν με κοιτάζετε;»

«-Γέροντα, δεν μπορώ να σας κοιτάξω διότι το πρόσωπό σας έγινε φωτεινότερο από τον ήλιο και τα μάτια μου έχουν θαμβωθεί.»

 «-Μη φοβείσθε, διότι και εσείς έχετε γίνει τώρα φωτοφόρος όπως και εγώ. Έχετε και εσείς τώρα πληρωθεί από το Άγιο Πνεύμα, αλλιώς δεν θα μπορούσατε να με δείτε έτσι όπως με βλέπετε».

 Και σκύβοντας κοντά μου, μου ψιθύρισε: «-Παρακαλούσα τον Κύριο με όλη μου την καρδιά να σας αξιώσει να δείτε με τα σωματικά σας μάτια αυτή την κάθοδο του Αγίου Του Πνεύματος. Και να, με το μέγα Του έλεος παρηγόρησε την καρδιά σας, όπως θάλπει η μητέρα τα παιδιά της. Λοιπόν αγαπητέ μου, γιατί δεν με κοιτάζετε; Μη φοβείσθε τίποτε, ο Κύριος είναι μαζί σας!»

 Τον κοίταξα και με διαπέρασε ρίγος. Φαντασθείτε τον ήλιο στην πιο δυνατή λάμψη της μεσημβρινής ακτινοβολίας του και στο κέντρο του ηλίου να βλέπετε πρόσωπο ανθρώπου, ο οποίος συνομιλεί μαζί σας. Βλέπετε τις κινήσεις των χειλιών του, την έκφραση των ματιών του, ακούτε τη φωνή του, αισθάνεσθε ότι το ένα του χέρι είναι απλωμένο γύρω από τον ώμο σας, αλλά δεν βλέπετε ούτε αυτό το χέρι ούτε το πρόσωπο, παρά μόνο το εκτυφλωτικό φως που απλώνεται παντού γύρω σας και φωτίζει με τη λάμψη του το χιόνι που καλύπτει το ξέφωτο και τις χιονονιφάδες που πέφτουν.

 «-Τι αισθάνεσθε;»με ερώτησε

«-Ησυχία και ειρήνη ανέκφραστη», είπα.

 «-Και τι ακόμη αισθάνεσθε;»

 «-Να γεμίζει η καρδιά μου από άρρητη χαρά.»

«-Αυτή η χαρά που αισθάνεσθε είναι μηδαμινή όταν συγκριθεί με εκείνη τη χαρά για την οποία έχει γραφεί: οφθαλμός ουκ είδε και ους ουκ ήκουσε και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη, α ητοίμασεν ο Θεός τοις αγαπώσιν Αυτόν. Σε μας δόθηκε μία σκιά μόνο της χαράς αυτής, τι να πει κανείς για την πραγματική χαρά; Τι αισθάνεσθε ακόμη φιλόθεε;»

 «-Ανέκφραστη θερμότητα», είπα.

 «-Τι είδους θερμότητα; Είμαστε στο δάσος, τώρα είναι χειμώνας και παντού γύρω μας χιόνι… Τι είδους θερμότητα είναι αυτή που αισθάνεσθε;»
Και εγώ αποκρίθηκα: «-Όπως όταν λούζομαι με ζεστό νερό. Αισθάνομαι ακόμη ευωδία τέτοια που ποτέ μέχρι τώρα δεν έχω αισθανθεί.»

 «-Ξέρω, ξέρω, είπε εκείνος, σας ερωτώ επίτηδες .Αυτή η ευωδία που αισθάνεσθε είναι η ευωδία του Αγίου Πνεύματος. Και αυτή η θερμότητα για την οποία μιλάτε δεν υπάρχει στην ατμόσφαιρα, αλλά μέσα μας. Θερμαινόμενοι από αυτήν οι ερημίτες δεν φοβούνταν τον χειμώνα διότι φορούσαν τον χιτώνα της χάριτος ο οποίος αντικαθιστούσε το ένδυμα. Η Βασιλεία του Θεού εντός ημών εστίν. Η κατάσταση στην οποία τώρα βρισκόμαστε το αποδεικνύει. Να τι σημαίνει να είσαι πλήρης Πνεύματος Αγίου.»

 «-Θα θυμάμαι το έλεος αυτό που μας επισκέφθηκε σήμερα;» ερώτησα.

 «-Πιστεύω ότι ο Κύριος θα σας βοηθήσει να το διαφυλάξετε στην καρδιά σας, διότι αυτό δόθηκε όχι μόνο για μας, αλλά διά μέσου ημών και για τον υπόλοιπο κόσμο. Πορεύεσθε εν ειρήνη! Ο Κύριος και η Παναγία ας είναι μαζί σας!»

 Όταν τον άφησα το όραμα δεν είχε παύσει: ο γέροντας βρισκόταν στην ίδια θέση που είχε στην αρχή της συνομιλίας μας και το άρρητο φως που είχα ιδεί με τα μάτια μου συνέχιζε να τον περιβάλλει».

 Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ– Από το βιβλίο του Αρχιμ. Ιουστίνου Πόποβιτς, «΄Οσιος Σεραφείμ του Σαρώφ»

Της Αγίας Τριάδος.

Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί, σήμερα είναι μια ξεχωριστή μέρα. Μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε ως τη γενέθλιο μέρα της Εκκλησίας του Χριστού μας. Σήμερα τιμούμε το τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, το Άγιον Πνεύμα, τον Παράκλητο, αλλά ταυτόχρονα και όλα τα πρόσωπα του Τριαδικού Θεού μας. Χθες Κυριακή της Πεντηκοστής είχαμε την κάθοδο του Παναγίου Πνεύματος με τη μορφή της φλόγας επί των κεφαλών των Αποστόλων. Η κάθοδος αυτή του Παρακλήτου, που ο Κύριος μας την είχε υποσχεθεί στους μαθητές του, πλήρωσε τους παρευρισκομένους στο υπερώο Αποστόλους με όλες τις Χάρες και τις Δωρεές του Παναγίου Πνεύματος. Η κάθοδος Του στον κόσμο την ευλογημένη εκείνη ημέρα της Πεντηκοστής, στο υπερώο της Ιερουσαλήμ,, σήμανε μια νέα εποχή για την πορεία του κόσμου και την ιστορία της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους.

Ο ερχομός του Παρακλήτου ήταν κάτι σαν «εκ του ουρανού ήχος, ώσπερ φερομένης πνοής βιαίας» και η ορατή παρουσία Του ήταν ως «γλώσσαι ωσεί πυρός», το Οποίον «εκάθισέ τε εφ' ένα έκαστον αυτών». Σύμφωνα τις Πράξεις των Αποστόλων, μεταμόρφωσε κυριολεκτικά τους αγράμματους μαθητές σε νέες προσωπικότητες, με πρώτο ορατό σημείο το φαινόμενο του «λαλείν ετέραις γλώσσας καθώς το Πνεύμα εδίδου αυτοίς αποφθέγγεσθαι». Ένα άλλο φαινόμενο της μεταμορφώσεως των Αποστόλων υπήρξε η θαρραλέα ομιλία του Πέτρου προς τους εκστατικούς όχλους της Ιερουσαλήμ.

Κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας ο Ιερεύς λέγει μια Ευχή αναφερόμενος προς τον Τριαδικό  Θεό. «Συ γαρ ει Θεός ανέκφραστος, απερινόητος, αόρατος, ακατάληπτος, αεί ων, ωσαύτος ων, Συ και ο Μονογενής Σου Υιός και το Πνεύμα Σου το Άγιον». Απευθύνεται δηλαδή ο Λειτουργός Ιερεύς προς το Θεό Πατέρα και λέγει, Εσύ είσαι Θεός που δεν μπορούμε να σε περιγράψουμε, που δεν Σε χωράει το μυαλό μας, που είσαι αόρατος διότι είσαι πνεύμα, που δεν μπορούμε να Σε καταλάβουμε, που είσαι ο πάντοτε Υπάρχων, Εσύ και ο Μονογενής Σου Υιός και το Πνεύμα Σου το Άγιο. Εσύ ο Τριαδικός Θεός μας. Οι Θεοφόροι Πατέρες φωτιζόμενοι από το Άγιο Πνεύμα εδογμάτισαν και θέσπισαν το Σύμβολο της Πίστεως που μέσω αυτού μπορούμε να προσεγγίσουμε το Μυστήριον τούτο, το Δόγμα της Αγίας Τριάδος που δεν μπορεί να εξηγηθεί και να κατανοηθεί από κανένα ανθρώπινο μυαλό.

Πιστεύουμε σε ένα Θεό, ;ιού είναι τέλειος και όχι ατελής. Η μία Θεία ουσία είναι απλή και όχι σύνθετη. Γι' αυτό και όταν λέμε πώς πιστεύουμε σε Πατέρα, Υιό και Άγιο Πνεύμα, δεν εννοούμε τρεις Θεούς, αλλά Έναν, Μία ουσία σε τρεις υποστάσεις.

Στις ευχές που διαβάζει κατά τον εσπερινό της Πεντηκοστής ο Ιερεύς απευθύνεται προς το πρώτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, τον Πατέρα, με τους παρακάτω χαρακτηρισμούς, άχραντε, αμίαντε, άναρχε, αόρατε, ακατάληπτε, ανεξιχνίαστε, αναλλοίωτε, ανυπέρβλητε, αμέτρητε, ανεξίκακε. Η ουσία του Θεού δεν μπορεί να συλληφθεί, να καταληφθεί δια του νου. «Άπειρον το Θείον και ακατάληπτον και εν μόνο Αυτού καταληπτόν η απειρία και η ακαταληψία Αυτού» όπως ο Άγιος Ιωάννης του Δαμασκηνός λέγει. Δεν μπορούμε να Τον καταλάβουμε δια του νου. Γι' αυτό και Τον προσεγγίζουμε με χαρακτηρισμούς που φέρουν το στερητικό Α, δηλαδή με αυτό που εμείς δεν μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε.

Ό Πατέρας είναι η μοναδική αιτία και η μοναδική πηγή, από την οποία πηγάζει η θεία ύπαρξη του Υιού δια της προαιώνιου γεννήσεως, και του Αγίου Πνεύματος δια της προαιώνιου εκπορεύσεως. Τα τρία Πρόσωπα της μιας Θεότητας αλληλουπάρχουν και δεν συγχέονται. Κάθε πρόσωπο της Αγίας Τριάδος είναι μοναδικό, ανεπανάληπτο, αναντικατάστατο, ακριβώς διότι βρίσκεται σε αδιάκοπη κοινωνία και σχέση με άλλα πρόσωπα.

Ο Υιός δεν είναι κτίσμα αλλά Κτίστης, δι' Αυτού εκτίσθησαν τα πάντα τα ορατά και τα αόρατα, και δεν υπάρχει τίποτε που να μην κτίστηκε απ' Αυτόν. Γι' αυτό και χαρακτηρίζεται πρωτότοκος «πάσης κτίσεως», επειδή «δι' αυτού εκτίσθησαν τα πάντα». Μ' αυτή την έννοια είναι «η αρχή» δηλαδή η αιτία, ο Δημιουργός «της κτίσεως του Θεού». Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η Εκκλησία θεμελιώνεται πάνω στην ομολογία πώς ο Χριστός είναι Θεάνθρωπος, πώς δηλαδή στο πρόσωπο του Χριστού ενώθηκε ο Θεός με τον άνθρωπο «αδιαιρέτως, ατρέπτως, ασυγχύτως,_αχωρίστως», και ο άνθρωπος ήλθε σε πραγματική κοινωνία με τον Θεό, στο πρόσωπο του Χριστού. Ενώθηκε υποστατικά, δηλαδή σε μία και μοναδική υπόσταση, ο Θεός και ο άνθρωπος. Η ενανθρώπιση του Υιού και Λόγου του Θεού έγινε τη συνεργεία του Αγίου Πνεύματος. «Πνεύμα Άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις υψίστου επισκιάσει σοι» ανήγγειλε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στην Θεοτόκο τη στιγμή του Ευαγγελισμού Της.

Το Άγιο Πνεύμα δεν είναι κάποια απρόσωπη δύναμη, αλλά ιδιαίτερο Πρόσωπο, το τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος. Το Πανάγιο Πνεύμα εκπορεύεται, δηλαδή έχει την αιτία της αϊδίου υπάρξεως Του από τον Πατέρα και στέλνεται σε μας δια του Υιού, προκειμένου να τελειώσει το έργο του Υιού. Για τη σωτηρία του κόσμου αποστέλλεται το Πανάγιο Πνεύμα εκ του Πατρός δια του Υιού. Όπως η δημιουργία έγινε εκ του Πατρός δια του Υιού εν Αγίω Πνεύματι, έτσι και η αναδημιουργία, δηλαδή η σωτηρία του κόσμου συντελείται με τη συμμετοχή και των τριών Θείων Προσώπων.

Το Άγιον Πνεύμα ήταν πάντοτε παρόν, μαζί με τα άλλα δύο Θεία Πρόσωπα της Τριάδος, στην διαδικασία της δημιουργίας του κόσμου. «Πνεύμα Κυρίου πεπλήρωκε την οικουμένην». Είναι το Πνεύμα του Θεού, το Οποίο επισκιάζει, διαπερνά και ζωογονεί τα πάντα. Τακτοποιεί και ωραιοποιεί την δημιουργία του Θεού.

Ο Παράκλητος, «το Πνεύμα της αληθείας», γίνεται ο συνεχιστής του απολυτρωτικού έργου του Χριστού «εις τον αιώνα» . Αυτός παίρνει τη θέση Του στο έργο της σωτηρίας. «Εάν δε πορευθώ, πέμψω αυτόν (τον Παράκλητον) προς ημάς και ελθών εκείνος ελέγξει τον κόσμον περί αμαρτίας και περί δικαιοσύνης και περί κρίσεως ...» διαβεβαίωσε ο Χριστός τους μαθητές Του, λίγο πριν το εκούσιο πάθος Του.

Ό Υιός και Λόγος του Θεού συνεχίζει να είναι υποστατικά ενωμένος με το σώμα Του και σαν κεφαλή της Εκκλησίας είναι πάντοτε ενωμένος μαζί μας. Την παρουσία του Χριστού ενεργοποιεί το Άγιο Πνεύμα στη ζωή της Εκκλησίας, γι' αυτό και η Εκκλησία είναι «στύλος και εδραίωμα της αληθείας». Στο Σώμα του Χριστού, «στους αγίους» παραδόθηκε η Αγία μας Πίστη «άπαξ», μία για πάντα, όποιος δεν ανήκει σ' αυτό το Σώμα, δεν μπορεί να ερμηνεύσει σωστά την Αγία Γραφή. Μ’ αυτή την έννοια ή Ιερή Παράδοση είναι η εμπειρία της Εκκλησίας, η ιερή μνήμη της Εκκλησίας, πού διαφυλάσσεται σαν πολύτιμος θησαυρός.

Η αιρετική προσθήκη της βλάσφημης διδασκαλίας της εκ και του Υϊού εκπορεύσεώς Του από τους παπικούς, αποτελεί σοβαρή εκτροπή από την βιβλική και Αγιοπατερική διδασκαλία της αρχέγονης Εκκλησίας και ανατροπή της Χριστιανικής Πίστεως περί Υποστατικών ιδιωμάτων των Θείων Προσώπων της Αγίας Τριάδος. Οι μετά το σχίσμα Πατέρες, Ομολογητές και Διδάσκαλοι της Εκκλησίας μας, με προεξάρχοντες τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, τον Άγιο Μάρκο τον Ευγενικό, έδωσαν τιτάνιους αγώνες κατά αυτής της αιρετικής διδασκαλίας, διότι θεωρήθηκε ως μια ακόμα σοβαρή τριαδολογική κακοδοξία, η οποία βεβηλώνει το μυστήριο της υπάρξεως του Τριαδικού Θεού.

Το Άγιο Πνεύμα μοιράζει χαρίσματα στους πιστούς τα οποία είναι χρήσιμα για τη σωτηρία τη δική τους, αλλά και για το σωστικό έργο της Εκκλησίας. Σε άλλον «δίδοται λόγος σοφίας, άλλω δε λόγος γνώσεως κατά το αυτό Πνεύμα, ετέρω δε πίστις εν τω αυτώ Πνεύματι, άλλω δε χαρίσματα ιαμάτων εν τω αυτώ Πνεύματι, άλλω δε ενεργήματα δυνάμεων, άλλω δε προφητεία, άλλω δε διακρίσεις πνευμάτων, ετέρω δε γένη γλωσσών, άλλω δε ερμηνεία γλωσσών. Πάντα δε ταύτα ενεργεί το εν και το αυτό Πνεύμα, διαιρούν ιδία εκάστω καθώς βούλεται».

Το Άγιο Πνεύμα διαχέει τις άκτιστες δωρεές του Θεού στους ανθρώπους και ολόκληρη τη δημιουργία. Αυτό είναι ο πραγματικός τελετουργός των Ιερών Μυστηρίων της Εκκλησίας μας, μέσω των οποίων οι πιστοί αγιαζόμαστε και σωζόμαστε. Αυτό καθιστά τους λειτουργούς της Εκκλησίας μας κεχαριτωμένα, όργανα Του, για την επιτέλεση του σωστικού έργου του λαού του Θεού. Αυτό εμπνέει πνεύματα προφητείας και σοφίας. Αυτό διαφυλάσσει την Εκκλησία από τις επιβουλές των οργάνων της πλάνης και του ψεύδους. Αυτό μοιράζει χαρίσματα στους πιστούς και πραγματοποιεί την υιοθεσία μας στο Θεό. Αυτό συγκροτεί όλον τον θεσμό της Εκκλησίας.

Στους έσχατους και δύσκολους καιρούς που ζούμε, η Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού μας βάλλεται πανταχόθεν. Ακόμη και από χείλη διαφόρων δήθεν ορθόδοξων θεολογούντων κατά διαστήματα διατυπώνονται θέσεις που στην καλύτερη περίπτωση θα τις χαρακτηρίζαμε ξένες και αλλότριες προς Ορθόδοξη Πίστη που κληρονομήσαμε από τους Πατέρες μας. Το Μυστήριον τούτο, Το Δόγμα της Αγίας Τριάδος είναι και παραμένει το «Κεφάλαιον της Πίστεως» ό πως ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος το χαρακτηρίζει. Τούτο το φοβερό Μυστήριον, το απερηνόητο και ανερμήνευτο, συμπυκνώνεται στα παρακάτω.

Ένας Θεός σε τρεις υποστάσεις. Τρεις υποστάσεις προσκυνητές. Ένας Θεός διακρινόμενος σε τρία Πρόσωπα. Και το κάθε Πρόσωπο, Πατήρ Υιός και Αγιο Πνεύμα είναι όλος Θεός και όχι μέρος της Θεότητος. Όλος Θεός ο Πατήρ, Όλος Θεός ο Υιός, Όλος Θεός το Πνεύμα το Άγιον. Ο Θεός είναι Μονάς. Ένας Θεός, Ένας κατά την ενιαία και αδιαίρετη ουσία Του. Ο Θεός όμως, είναι και Τριάς. Τριαδικός Θεός. Είναι Αγία Τριάς ως προς τα Πρόσωπα τις Υποστάσεις Του. Η μια Υπόσταση, Πρόσωπο, διακρίνεται από το άλλο. Αλλά και τα τρία Πρόσωπα της Θεότητας είναι αχώριστα και αδιαίρετα μεταξύ τους και έχουν και τα τρία την ίδια και αυτή ουσία, φύση και ενέργεια. Έχουν την ίδια γνώμη, παίρνουν την ίδια Απόφαση και στην ίδια Ενέργεια και Πράξη προβαίνουν. Έχουν μια Θέληση, ένα Θέλημα. Είναι λοιπόν «Μονάς εν Τριάδι και Τριάς εν Μονάδι»

Θεός ο Πατήρ, Θεός ο Υιός, Θεός και το Αγιον Πνεύμα, Αναρχος ο Πατήρ, Συνάναρχος ο Υιός, Συνάναρχον και Συναϊδιον το Αγιο Πνεύμα, Παντοδύναμος ο Πατήρ, Παντοδύναμος ο Υιός, Παντοδύναμον και το Πνεύμα το Αγιο. Ο πατήρ είναι Αγέννητος, ο Υιός Γεννητός, το Πανάγιο Πνεύμα είναι Εκπορευτόν εκ του Πατρός. Ο Υιός γεννάται από τον Πατέρα αιδίως, αχρόνως, ανερμηνεύτως. Δεν υπήρξε στιγμή που να μην είναι γεννημένος. Παρά ταύτα γεννήθηκε εν χρόνω, εκ Πνεύματος Αγίου, δια της Υπεραγίας Θεοτόκου, στο πρόσωπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, απάτωρ ως άνθρωπος και αμήτωρ ως Θεός.

Μέγα Σημείο που καταδεικνύει την Τριαδικότητα του Θεού, μας έδωσε ο Άγιος Σπυρίδων στην Α Οικουμενική Σύνοδο, όταν μπροστά στον αιρεσιάρχη Άρειο που βλάσφημα ισχυριζόταν ότι ο Υιός και Λόγος του Θεού, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, το Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, είναι κτίσμα και όχι ομοούσιος του Πατρός, πήρε ένα κεραμίδι στο χέρι του και αφού παρακάλεσε το Θεό το έσφιξε, και ευθύς από πάνω ξεπήδησε φωτιά, στο χέρι του έμεινε το χώμα και κάτω έρευσε το νερό. Τα τρία συστατικά του κεραμιδιού που ήταν αχωρίστως ενωμένα ως «Μονάς εν Τριάδι και Τριάς εν Μονάδι» .

Αυτή είναι η πίστη των Πατέρων μας, αυτή κληρονομήσαμε, αυτή πρέπει να ομολογούμε και αυτή θα πρέπει να παραδώσουμε στους επόμενους από εμάς αναλλοίωτη, έως τη συντέλεια των αιώνων.

«Αύτη η πίστις των Αποστόλων,

αύτη η πίστις των Πατέρων,

αύτη η πίστις των Ορθοδόξων,

αύτη η πίστις την Οικουμένην εστήριξεν»

Ζει Κύριος ο Θεός ημών