Ο Άγιος Μιχαήλ Πακνανάς ή Μπακνανάς, γεννήθηκε στην Αθήνα από ενάρετους γονείς περί το 1750 μ.Χ. και έζησε
στη συνοικία της Βλασσαρούς, η οποία βρισκόταν κάτω από την Ακρόπολη, στο
σημερινό χώρο της Αρχαίας Αγοράς. Λόγω της πενίας των γονέων του, έμεινε
αγράμματος και έγινε κηπουρός.
Κάποια ημέρα ενώ επέστρεψε στην Αθήνα από κάποιο χωριό όπου είχε πάει
για δουλειά, συνελήφθη από τους Τούρκους φύλακες και συκοφαντήθηκε ότι μετέφερε
κρυφά μπαρούτι για τους επαναστάτες Έλληνες. Οδηγήθηκε στον κριτή όπου
διαμαρτυρήθηκε για την αδικία εις βάρος του, αλλά καταδικάστηκε εις θάνατον
εκτός και εάν εδέχετο να αρνηθεί την πίστη του και να ασπασθεί το Μωαμεθανισμό,
οπότε και θα έσωζε τη ζωή του.Όμως
ο ευσεβής και έντιμος εκείνος Αθηναίος, απαντούσε σε ύφος αγέρωχο στις
συνεχιζόμενες απειλές των Τούρκων με την χαρακτηριστική φράση, «Δεν τουρκεύω».
Καταδικάσθηκε σε θάνατο και οδηγήθηκε στον τόπο της
εκτέλεσης χαίρων και ευχαριστών τον Κύριο που τον αξίωσε της τιμής του
μαρτυρίου. Στην αρχή ο δήμιος χτύπησε τον Άγιο με αντεστραμμένο ξίφος στο λαιμό
για να τον εκφοβίσει, προσδοκώντας την μεταστροφή του. Όμως ο γενναίος μάρτυρας
τον παρότρυνε με θάρρος λέγοντας «Χτύπα για την πίστη». Και όταν ο δήμιος έβαλε
το μαχαίρι του στον τράχηλο του Αγίου και τον πλήγωσε λίγο άκουσε από το στόμα
του Αγίου την ίδια φράση «Χτύπα για την πίστη». Τελικά ο δήμιος απέτεμε τη
σεπτή κεφαλή του το 1771 μ.Χ., χαρίζοντάς του το αμαράντινο στεφάνι του
μαρτυρίου και πλουτίζοντας την Εκκλησία των Αθηνών με ένα καλλίνικο μάρτυρα.
Ο αποκεφαλισμός του Αγίου Μιχαήλ έλαβε χώρα επί των μαρμάρων της
βορειοανατολικής πλευράς του αρχαίου ναού του Ολυμπίου Διός. Ενδεικτικό
είναι ότι μέχρι σήμερα σε έναν από τους στύλους του αρχαίου ειδωλολατρικού ναού
σώζεται εγχάρακτη επιγραφή που μαρτυρεί και επιβεβαιώνει το μαρτύριο του Αγίου
που συντελέστηκε στον χώρο αυτόν, και αναφέρει: «1771 Ιουλίου 9, απεκεφαλίσθη ο Πακνανάς Μιχάλης …».
Από το 2010 και εντεύθεν έχει καθιερωθεί να τελείται υπαίθρια Θεία
Λειτουργία, ανήμερα της εορτής του Αγίου, στον τόπο του ενδόξου μαρτυρίου του.
Η πρωτοβουλία ανήκει στον προϊστάμενο του παρακείμενου ναού της αγίας Φωτεινής Ιλισού
π. Μάξιμο Κάππα. Την παραμονή της εορτής του Αγίου και ανήμερα είναι δωρεάν η
είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο των στύλων του Ολυμπίου Διός για τους πιστούς,
προκειμένου να συμμετάσχουν στην πανηγυρική Θεία Λειτουργία προς τιμήν του
Αγίου.
Ο ενταφιασμός του Αγίου πραγματοποιήθηκε στον πέριξ του αρχαίου ναού
χώρο, σε σημείο άγνωστο σήμερα. Στην Αθήνα δεν υπάρχει ναός αφιερωμένος στον
Άγιο Μιχαήλ τον Κηπουρό, ωστόσο ο Άγιος τιμάται ιδιαιτέρως σε δύο Ναούς της
πρωτεύουσας: Στον Ιερό Ναό
Αναλήψεως Κυρίου Νέου Κόσμου (Λαγουμιτζή
και Ντελακρουά), καθ’ ότι στην περιοχή αυτή βρίσκονταν οι κήποι του Αγίου και
στον Ιερό Ναό
Αγίου Φιλίππου
Μοναστηρακίου (Ηφαίστου 41), όπου ήταν η ενορία του Αγίου
Μιχαήλ.
Σύμφωνα με το άρθρο 50 της αποφάσεως 430/295/9.2.2016/2016 (ΦΕΚ Β’
527/2016), ο Άγιος Μιχαήλ Μπακνανάς είναι ο Προστάτης Άγιος του Ιδρύματος
Νεότητος και Οικογένειας της Ιεράς
Αρχιεπισκοπής Αθηνών,
στη σφραγίδα του οποίου φέρεται η εικόνα του αγίου Νεομάρτυρος. Προσκυνητάρι
αφιερωμένο στον Άγιο υπάρχει και στον χώρο των παιδικών κατασκηνώσεων της
Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, στον Αυλώνα Αττικής. Το 2003, ο Άγιος Μιχαήλ
Πακνανάς ανακηρύχθηκε προστάτης άγιος των διαιτολόγων και
διατροφολόγων.
Προς τιμήν του, ένας από τους κεντρικότερους δρόμος, στη συνοικία Νέος
Κόσμος της Αθήνας, φέρει το όνομά του (Οδός Μπακνανά) καθώς και η
παρακείμενη στάση του τραμ.
Να σημειώσουμε, τέλος, πως
ορισμένοι συναξαριστές, όπως ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, τοποθετούν το
μαρτύριο του Αγίου στο έτος 1770, αντί του 1771 μ.Χ.