Η παρουσία των Αγίων είναι πολύτιμη!

 

Στην πρώτη Κυριακή μετά την Πεντηκο­στή οι Πατέρες της Εκκλησίας θέσπι­σαν να επικαλούμαστε τη μνήμη όλων των αγίων: προφητών, αποστόλων, μαρτύ­ρων και ομολογητών, οσίων και δικαίων. Και αυτό γιατί οι Άγιοι Πάντες αποτελούν την έμπρακτη μαρτυρία της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος στη ζωή της Εκκλησίας. Με την εορτή αυτή τιμάται και το πλήθος των πολλών ανώνυμων και άγνωστων αγίων. Η εορτή των Αγίων Πάντων αποτελεί και αφορμή για την παρακίνηση των πιστών σε μίμηση τους.

Αγαπητοί αναγνώστες και αναγνώστριες, η ύπαρξη των αγίων είναι μια ζωντανή από­δειξη ότι το Ευαγγέλιο μπορεί να εφαρμο­σθεί. Ήταν άνθρωποι σαν κι εμάς, «ομοιοπαθείς ημίν». Ορισμένοι μάλιστα, σε κάποια φάση της ζωής τους ήταν μεγάλοι αμαρτω­λοί. Δεν αναπαύθηκαν όμως στην αμαρτία, δεν τη δικαιολόγησαν. Κι όταν ο Θεός με τους δικούς Του ανεξιχνίαστους τρόπους τους επισκέφθηκε, δεν αμέλησαν να ευτρεπίσουν τον τόπο της κατοικίας Του μέσα τους. Αγάπησαν τις εντολές Του, κι ας ήταν αντί­θετες με τις συνήθειες της ψυχής τους. Στην αρχή με πολύ κόπο, στη συνέχεια με μεγάλη χαρά, ρύθμισαν τη συμπεριφορά τους προς τους ανθρώπους και την άλογη κτίση με τη διδασκαλία του Χριστού. Δεν έμειναν όμως μόνο στη συμπεριφορά. Από αυτήν πέρασαν στις εσωτερικές προϋποθέσεις της. Ομαλο­ποίησαν λοιπόν τη ροή των λογισμών τους. Ξεχώρισαν στο νου τους τα νοήματα των πραγμάτων από τα πάθη, που συννέφιαζαν τον εσωτερικό ουρανό της καρδιάς τους. Απόκτησαν έτσι απλό οφθαλμό και καθαρή καρδιά. στην οποία αποκαλύφθηκε ο Θεός

και χάρισε σ αυτούς την εμπειρική γνώση Του. Γι' αυτό οι άγιοι της Εκκλησίας μας είναι «πηγές θεολογίας» είτε μπορούν να τη διατυπώσουν με λόγο είτε όχι.

Αδέλφια μου, η χριστιανική ζωή είναι ζωή αγιότητας. Και η μίμηση των αγίων είναι μίμηση και κοινωνία της αγιότητάς τους. Άγιος από τη φύση του είναι μόνον ο Θεός. Άγιοι όμως γίνονται και οι άνθρωποι, όταν μετέχουν στην αγιότητα του Θεού με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Και η μετοχή του ανθρώπου στην αγιότητα του Θεού φα­νερώνεται στον κόσμο με την ηθική προκοπή και τελειότητα του.

Η παρουσία των αγίων είναι πολύτιμη για όλη την ανθρωπότητα. Η κοινωνία των πιστών με τον Χριστό πραγματοποιείται στην Εκκλησία «πρεσβείαις των αγίων». Οι άγιοι είναι οι ταπεινοί δούλοι του Θεού, είναι τα μέλη του σώματος του Χριστού, οι εικόνες Του μέσα στην Ιστορία. Ο άγιος δεν προβάλλει την ατομικότητά του, αλλά την αφανίζει για τη δόξα του Θεού. Ο άγιος γί­νεται ναός του Θεού. Ο Θεός αναπαύεται στους αγίους, όπως και οι άγιοι στον Θεό. Οι άγιοι αντανακλούν τη δόξα του Θεού στον κόσμο και ο Θεός γίνεται «θαυμαστός εν τοις αγίοις αυτού». Το ήθος των αγίων είναι ήθος του Χριστού και της Εκκλησίας Του και η αναφορά στην αρετή των αγίων είναι αναφορά στην αρετή του Χριστού. Έτσι η μίμησή τους είναι μίμηση του Χριστού, είναι συμμόρφωση προς τη ζωή Του.

0ι Πατέρες της Εκκλησίας ανάγουν συ­χνά τις πράξεις των πιστών στους αγίους της Γραφής ή στον ίδιο τον Χριστό. Αντίθετα τις πράξεις των απίστων τις ανάγουν στους πονηρούς ή στον ίδιο τον διάβολο. Έτσι υποδηλώνεται ότι τελικά προσφέρονται στον άνθρωπο δύο δυνατότητες. Ή η σύνταξη με τον Χριστό και τους αγίους Του, που συνε­πάγεται αποστροφή από τον διάβολο, ή σύ­νταξη με τον διάβολο και τους οπαδούς του, που συνεπάγεται αποστροφή από τον Χριστό και τους αγίους.

Αδέλφια μου, ο πνευματικός αγώνας του Χριστιανού δεν είναι χωρίς νόημα και σκο­πό. Κι αυτό γιατί ο αγώνας είναι το αντί­δοτο για να μην απομακρυνθεί ο άνθρωπος από τον Θεό, το φάρμακο για την επούλω­ση των τραυμάτων που επιφέρει η αμαρτία. Ο αγώνας μάλι­στα δεν εκφράζει αρνητι­κή στάση απέναντι στη ζωή. Αποτελεί στοιχείο αναφοράς για μια βαθύτερη και ουσι­αστικότερη συμμε­τοχή στο πνεύμα των εντολών του Θεού. Τον αγώνα, αυτό ο Απόστολος Παύλος τον ζητά από τον καθένα μας. Και έχει το δικαίω­μα αυτό, γιατί ο ίδιος σ' όλη του τη ζωή έζησε αγωνιζόμενος, παλεύοντας συνεχώς τις ποικίλες μεθοδεύ­σεις του πονηρού. Ο Μέγας Βασίλει­ος υπογραμμίζει ότι αυτόν τον πνευματικό μας αγώνα πρέπει να τον θεωρούμε «πά­ντων αγώνων μέγιστον».

Ό χριστιανικός αγώνας δεν είναι μια θε­ωρία, ένας κενός λόγος και ένα συνηθισμέ­νο παράγγελμα. Είναι έκφραση και παλμός ζωής. Είναι μια αδιάκοπη προσπάθεια, μια γυμνασία και άσκηση με κακοπάθεια και θυσία για την καταπολέμηση της αμαρτωλής καταστάσεως και την απελευθέρωση από τη δουλεία των παθών. Ο αγώνας είναι ισόβι­ος και απαιτεί διαρκή απάρνηση και συνεχή υπέρβαση. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης τιτλοφόρησε ένα από

τα κυριότερα έργα του «Αόρατος Πόλεμος», θέλοντας να δείξει την αγωνιστική πλευρά της χριστιανικής ζωής.

Αδέλφια μου. στη νοησιαρχική υλόφρονα νοοτροπία των καιρών φαίνεται εκ πρώτης όψεως εξωπραγματικός ο λόγος περί αγίων και περί αγιότητας.

Και όμως, σ' αύτη την τόσο δύσκολη εποχή αναζητείται ο άγιος. Και δόξα τω Θεώ έχουμε αγίους, ζούμε με τους αγίους. Η παρουσία των αγίων είναι έντονη. Ο λαός μας, ο ορθόδοξος ελληνικός λαός είναι ζυ­μωμένος με τους αγίους. Αγαπάμε τους αγίους και τους σεβόμεθα και τους τιμούμε. Γι' αυτό και προστρέχουμε σ' αυτούς. Και αυτό γιατί ξέρουμε ότι ο άγιος ελέγχει, αλλά και εμπνέει. Όταν κοιτάμε μια εικό­να ενός αγίου ή όταν διαβάζουμε το συναξάρι του ή τον βίο ενός αγίου, ελεγχόμαστε. Ελεγ­χόμαστε για τον δικό μας βίο και για τη δική μας καθημερινή ζωή. Η παρουσία των αγίων ελέγ­χει τη ζωή μας αλλά συγχρόνως μυσταγωγεί τη ζωή μας. Μας εμπνέει ο άγιος, γιατί μας παρηγορεί, μας ενισχύει, γίνεται οδοδείκτης προς την πνευματική μας ζωή και γαληνεύει την ύπαρξή μας.

Αδέλφια μου, στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, όπου επικρατούν τα μεθυστικά συνθήματα της υλοφροσύνης, της σαρκολατρίας και της βουλιμίας των αισθήσεων, το χρέος του αγώνα προβάλλει επιτακτικό για το κατόρθωμα του αγιασμού και της τελεί­ωσης.

Γι' αυτό η παρουσία των αγίων είναι πολύτιμη!

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΑΚΙΡΗ, Θεολόγος.

ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΩΤΗ, ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ

Εκ του κατά Ματθαίον

«Ιδού, ημείς αφήκαμε πάντα, και ακολουθήσαμε σοι...».

Αφήκαμε πάντα. Σπίτι και γονείς και γυναίκα και τέκνα. Και τα αφήκαμε όλα αυτά. μέσα από την καρδιά μας. Δηλαδή τα αγαπήσαμε λιγότερο από τον Χριστό. Τα αγαπήσαμε, αλλά, λιγότερο.

Αυτά που συγκροτούν τον μικρό-μεγάλο μας κόσμο, αυτά που σχηματίζουν τη ζωή μας, τους κόπους και τα όνειρά μας, τα αγαπήσαμε λιγότερο από Εκείνον. Κι αν αγαπήσαμε τελικά Χριστό, κερδίσαμε Σταυρό. Και ο Σταυρός είναι ομολογία.

Ξεχωρίζουν οι άν0ρωποι του Σταυρού. Ξεχωρίζουν εκείνοι που ακολουθούν σταυρωμένοι, τον Κύριο της Αγάπης. Και με αυτήν τους την στάση, ομολογούν έμπροσθεν των ανθρώπων. Τι ομολογούν; Τι ομολογεί όποιος μπορέσει να ξεπεράσει την φυσική αγάπη γονέων και τέκνων και κτημάτων; Τι ομολογεί όποιος εκουσίως άρει τον σταυρό του;

Μα  την ελευθερία του Θεού. Την ελευθερία της αγάπης. Και άραγε αν εμείς αρνηθούμε  έστω  και ένα λεπτό  αυτούς που αγαπάμε  αυτούς με τους οποίους μας  δένουν οι φυσικοί δεσμοί, ποιο  θα  είναι το  αποτέλεσμα; μα  αδελφοί μου, η αγάπη προς τον θεό, θα μας δώσει το  θάρρος να πιστέψουμε στην δική Του πρόνοια.

Μήπως πίσω από τους δεσμούς μας δεν κρύβεται πολλές φορές ο εγωισμός μας; Μήπως πολύ συχνά δεν αισθανόμαστε εμείς απόλυτα απαραίτητοι για την ζωή των γύρω μας; Και μήπως έτσι τελικά, εκτρέφουμε τον εγωισμό μας; Μήπως έτσι προφασιζόμενοι ότι φροντίζουμε τους άλλους αποφεύγουμε τον δικό μας σταυρό; η θυσία και ο αλτρουισμός πολύ συχνά είναι μια ακόμα υπεκφυγή.

Εδώ σήμερα το ευαγγέλιο μας προκαλεί σε μία πρόταση ζωής κάπως ...«επικίνδυνη». Να απαρνη0ούμε όλα αυτά και να αναλάβουμε τον σταυρό μας. Σαν να μας λέει, να αφήσουμε για λίγο τους άλλους, όσο σημαντικοί και να είναι, και να δούμε την προσωπική σχέση μας με τον Θεό. Πώς; Δια Σταυρού. Πώς; Με την ομολογία έμπροσθεν των ανθρώπων.

Γιατί κάτι τέτοιο, από μόνο του γίνεται ομολογία.

Διότι προκαλεί.

Προκαλεί στην απευθείας ζωή. Εγώ  και Εκείνος

Και τότε θα λάβουμε εκατονταπλασίονα.

Μεγάλη δοκιμασία, αυτό τα «αφήκαμε πάντα», αγαπητοί μου αδελφοί. Αυτό πού δήλωσε ο απόστολος Πέτρος σήμερα. Αυτό πού μέσα στους αιώνες δήλωσαν οι Άγιοι της Εκκλησίας μας. Οι Άγιοι Πάντες.

Πού άφησαν τα πάντα για να σταυρωθούν στην αγάπη.

Και έλαβαν εκατονταπλασίονα. Και δίνουν ως εκεί εκατονταπλασίονα. Και έγιναν για τους πάντες τα πάντα. Για εμάς ευλογία, ομολογία. Αφήκαν    οικίας και αγρούς και κέρδισαν την ψυχή τους. Άφησαν πατέρα, μητέρα και τέκνα για το όνομα του Χριστού και κέρδισαν ζωήν αιώνιο.

Αυτούς   τους   αγίους   τιμάμε   σήμερα. Και εκείνους που ζουν ανάμεσα μας και εκείνους που θα έλθουν.

Μόνο που όπως μας λέει ο ίδιος ο Χριστός:

«πολλοί δε έσονται πρώτοι έσχατοι και έσχατοι πρώτοι.».

Γιατί το μέτρο δεν είναι αυτά που φαίνονται αλλά αυτά που αποκαλύπτονται.

Και αυτό είναι και η απάντηση στο ερώτημα του Πέτρου:

«τι άρα έσται ημίν;» αυτό είναι και το ερώτημα που ο καθένας από εμάς βάζει κάθε ημέρα:

«τι άρα έσται ημίν; »

ας δώσουμε για να πάρουμε.

Το δώρο της Πεντηκοστής.

 

Σχετικά με το δώρο του Παρακλήτου την ημέρα της Πεντηκοστής τρία πράγματα είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά:

Πρώτο, είναι ένα δώρο σ’ όλους τους ανθρώπους του Θεού: «και επλήσθησαν άπαντες Πνεύματος Αγίου» (Πραξ.2,4). Το δώρο ή χάρισμα του Πνεύματος δεν απονέμεται μόνο στους επισκόπους και τον κλήρο, αλλά σε κάθε βαπτισμένο. Όλοι είναι Πνευματοφόροι, όλοι είναι με την κατάλληλη έννοια της λέξης -«χαρισματικοί».

Δεύτερο, είναι ένα δώρο ενότητας: «ήσαν άπαντες ομοθυμαδόν επί το αυτό» (Πραξ. 2,1). Το Άγιο Πνεύμα κάνει τους πολλούς να είναι ένα Σώμα εν Χριστώ. Η κάθοδος του Πνεύματος την Πεντηκοστή αντιστρέφει το αποτέλεσμα του πύργου της Βαβέλ (Γεν. 11,7). Όπως λέμε στο Κοντάκιο της Γιορτής της Πεντηκοστής: « Ὅτε καταβὰς τας γλώσσας συνέχεε, διεμέριζεν  ἔθνη ὁ Ύψιστος· ὅτε τού πυρός τας γλώσσας διένειμεν, εις ενότητα πάντας εκάλεσε, και συμφώνως δοξάζομε το Πανάγιο Πνεύμα.»

Το Πνεύμα φέρνει ενότητα και αμοιβαία κατανόηση, ικανώνοντάς μας να μιλάμε «εν μια φωνή». Μεταμορφώνει τα άτομα σε πρόσωπα. Για την πρώτη Χριστιανική κοινότητα στα Ιεροσόλυμα, στην περίοδο αμέσως μετά την Πεντηκοστή, λέγεται ότι «είχον άπαντα κοινά» και ότι «του πλήθους των πιστευσάντων ην η καρδία και η ψυχή μία» (Πραξ. 2,44· 4,32)· κι αυτό θάπρεπε  νάναι το σημάδι της κοινότητας του Χριστού της Πεντηκοστής σε κάθε εποχή.

Τρίτο, το δώρο του Πνεύματος είναι ένα δώρο διαφοροποίησης οι γλώσσες της φωτιάς «διαμερίζονται» ή «χωρίζονται» (Πραξ. 2,3) και κατανέμονται άμεσα στον καθένα. Το Άγιο Πνεύμα δε μας κάνει μόνο όλους ένα, αλλά κάνει και τον καθένα μας διαφορετικό. Στην Πεντηκοστή η πολλαπλότητα των γλωσσών δεν καταργήθηκε αλλά έπαψε να είναι η αιτία του χωρισμού· όπως προηγουμένως, ο καθένας μιλούσε στη δική του γλώσσα, αλλά με τη δύναμη του Πνεύματος ο καθένας μπορούσε να καταλάβει τους άλλους. Για μένα το να είμαι Πνευματοφόρος σημαίνει ν’ αντιλαμβάνομαι όλα τα διακριτικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μου· σημαίνει να γίνω αληθινά ελεύθερος, αληθινά ο εαυτός μου μέσα στη μοναδικότητά μου. Η ζωή μέσα στο Πνεύμα έχει μια ανεξάντλητη ποικιλία· είναι σφάλμα και όχι αγιότητα, ότι είναι ανιαρή και μονότονη. Όπως συνήθιζε να παρατηρεί με ανία ένας φίλος μου ιερέας, που αφιέρωνε πολλές ώρες κάθε μέρα ακούγοντας εξομολογήσεις: «τι κρίμα που δεν υπάρχουν καινούργια  αμαρτήματα!» Υπάρχουν, όμως, πάντα νέες μορφές αγιότητας.

 

Κάλλιστου Γουέαρ, Επισκόπου Διοκλείας. «Ο Ορθόδοξος δρόμος», Ο ΘΕΟΣ ΩΣ ΠΝΕΥΜΑ. Εκδ. «Επτάλοφος»

Νους και καρδιά ανοιχτά στη Χάρη του Αγίου Πνεύματος.

 

Η γιορτή της Σκηνοπηγίας ήταν μία από τις μεγαλύτερες ιουδαϊκές γιορτές. Οι Ιουδαίοι δόξαζαν τον Θεό για την θαυμαστή διάσωση τους. Κάθε πρωί γινόταν στον Ναό μια σπον­δή σε ανάμνηση της θαυματουργικής αναβλύσεως ύδατος από την πέτρα, δια της ράβδου του Μωϋσέως.

Επίσης, κάθε απόγευμα άναβαν στον πρόναο δύο πολύφωτες λυχνίες, σε ανάμνηση της φωτεινής νεφέλης που φώτιζε τους πατέρες τους, κατά την δι­άρκεια της νυκτερινής πορείας.

Ο Κύριος την τελευταία ημέρα αυτής της χαρμόσυνης Ιουδαϊκής εορτής, συ­γκεκριμένα την έβδομη ημέρα, βλέ­ποντας τον Αρχιερέα να χύνει το αγιασμένο νερό στο θυσιαστήριο, φώ­ναξε δυνατά στα πλήθη των εορταστών «Όποιος διψά ας έρθει σε μένα να πιεί, διότι όπως είπε η Γραφή, ποταμοί εκ της κοιλίας αυτού ρεύσουσιν ύδατος ζώντος».

Από τα λόγια αυτά, φαίνεται ότι ο Κύριος αποκάλυψε την μεγάλη αλή­θεια ότι το θαύμα της αναβλύσεως του ύδατος από την πέτρα στην έρημο για να ξεδιψάσει ο λαός, δεν προερχόταν από την φύση της πέτρας, ούτε από την δύναμη του Μωϋσέως, αλλά ήταν ενέργεια της πνευματικής Πέτρας, που διαρκώς ακολουθούσε τον Ισραηλιτικό λαό. Και αυτή η πνευματική Πέτρα ήταν ο Χριστός.

Ο Χριστός πάντα ξεδιψά τον άνθρω­πο που φλέγεται για αληθινή ζωή και για αληθινή χαρά. Ο Χριστός ικανο­ποιεί τελείως την πνευματική δίψα του ανθρώπου. Δεν ήρθε στον κόσμο για να φέρει μερικές ιδέες και αφηρημένες θε­ωρίες, αλλά για να φέρει την ζωή στους ανθρώπους. Η ευτυχία του ανθρώπου συνδέεται με την ανακαίνιση και τη με­ταμόρφωση της φύσεως του. Και αυτή η μεταμόρφωση γίνεται εν Χριστώ.

Εάν όμως ο Χριστός είναι η Πέτρα της ζωής, το Άγιο Πνεύμα είναι το ύδωρ το ζών. Την μεγάλη αυτή αλήθεια αποκάλυ­ψε ο Κύριος στην Σαμαρείτιδα γυναίκα. Εάν ήξερες, της είπε, ποιος είναι αυτός που σου λέει «δός μοι ποιεΐν, συ αν ήτησας αυτόν, και έδωκεν αν σοι ϋδωρ ζων»

Το ύδωρ το ζών που υπάρχει στον Χριστό είναι το Άγιο Πνεύμα. Όπως το νερό δροσίζει και καθαρίζει, έτσι και το Πανάγιο Πνεύμα δροσίζει τον άνθρω­πο και καθαρίζει όλες τις εσωτερικές πληγές της αμαρτίας. Ο Χριστός και το Άγιο Πνεύμα είναι οι δύο Παράκλητοι του Θεού στον κόσμο, που κατεργάζο­νται την θέωση του ανθρώπου και την μεταμόρφωση όλου του κόσμου.

Αν κανείς δεν έχει τον Παράκλητο στην καρδιά του, δεν είναι μέλος του Σώματος του Χριστού. Αυτή την μεγάλη αλήθεια βλέπουμε κατά την ήμερα της Πεντηκοστής. ΟΙ Απόστολοι αφού έλαβαν το Άγιο Πνεύμα, έδωσαν μαρτυρία περί του Χριστού. Το «έπλήσθησαν άπα­ντες Πνεύματος Αγίου» σημαίνει, ότι οι Απόστολοι και όλοι όσοι ήταν μαζί τους εκεί δεν έλαβαν μόνο το χάρισμα των γλωσσών, αλλά το πλήρωμα όλων των χαρισμάτων του Παναγίου Πνεύματος.

Έκπληκτοι οι Εβραίοι της Ιερουσαλήμ, που συγκεντρώθηκαν έξω από το υπερώο εξ αιτίας της περίεργης βοής, είδαν τους αγράμματους και απλούς Μαθητές του Χριστού να μιλούν ξένες γλώσσες, να λά­μπουν από ουράνια λαμπρότητα και να κηρύττουν τα μεγαλεία του Θεού.

Εκείνος που συνδέεται με την αλη­θινή Πέτρα, τον Χριστό, και δέχεται το ύδωρ του Παναγίου Πνεύματος, αυτός γίνεται και πηγή θεολογίας.  Όταν έρχεται η Χάρη του Παρακλήτου στην καρδιά του ανθρώπου, τότε ο άνθρω­πος αλλοιώνεται εσωτερικά και αυτή η αλλοίωση φαίνεται και εξωτερικά.  

Μυστήριο είναι η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος και η πλήρωση των καρδιών μας από τα χαρίσματα Του.

Μας μοιράζει και σήμερα χαρίσματα το Άγιο Πνεύμα. Δεν σταμάτησε ο Κύ­ριος να μας ευεργετεί, αφού μας υπο­σχέθηκε ότι θα παραμείνει κοντά μας για πάντα. Αν μερικοί χριστιανοί δεν το νιώθουν, είναι γιατί τους λείπει η συναίσθηση και η προθυμία. Αν ραθυμούμε στην πνευματική ζωή δεν υπάρχει τίπο­τε σ’ εμάς, παρ^’ όλο που δεχτήκαμε το δώρο. Χρειάζεται αγώνας και κόπος γιο όσους θέλουν να έχουν τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος στην ψυχή τους.

Η εμπειρία του Αγίου Πνεύματος αποκτάται μόνο μέσα στην Εκκλησία. Η κοινωνία μας με τα Μυστήρια της Εκκλησίας φέρνει τα χαρίσματα. Έξω από αυτήν, μακριά από το Σώμα του Χριστού, δεν λειτουργούν χαρίσματα: Σέ κάθε θεία Λειτουργία παρακαλούμε «κατάπεμψον τον Πνεύμα Σον το Άγιον έφ' ημάς...»

Ζώντας σ' έναν κόσμο που προσφέρει προγράμματα βελτιώσεως του ανθρώπινου βίου και καταγίνεται με την διαφήμιση μόνον των υλικών πραγμάτων, πρέπει να εκτιμήσουμε τη μεγάλη προσφορά της Εκκλησίας. Η Εκκλησία, δια του Αγίου Πνεύματος μεταμορφώνει την ανθρώπινη ύπαρξη και η μεταμορφωμένη ύπαρξη αλλάζει πραγματικά και ουσιαστικά τον κόσμο.

Ας είναι λοιπόν, διαρκές το άνοιγμα του νου και της καρδιάς μας στη Χάρη του Αγίου Πνεύματος.

 

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΑΚΙΡΗ

Θεολόγος

Της Αγίας Τριάδος.

Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί, σήμερα είναι μια ξεχωριστή μέρα. Μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε ως τη γενέθλιο μέρα της Εκκλησίας του Χριστού μας. Σήμερα τιμούμε το τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, το Άγιον Πνεύμα, τον Παράκλητο, αλλά ταυτόχρονα και όλα τα πρόσωπα του Τριαδικού Θεού μας. Χθες Κυριακή της Πεντηκοστής είχαμε την κάθοδο του Παναγίου Πνεύματος με τη μορφή της φλόγας επί των κεφαλών των Αποστόλων. Η κάθοδος αυτή του Παρακλήτου, που ο Κύριος μας την είχε υποσχεθεί στους μαθητές του, πλήρωσε τους παρευρισκομένους στο υπερώο Αποστόλους με όλες τις Χάρες και τις Δωρεές του Παναγίου Πνεύματος. Η κάθοδος Του στον κόσμο την ευλογημένη εκείνη ημέρα της Πεντηκοστής, στο υπερώο της Ιερουσαλήμ,, σήμανε μια νέα εποχή για την πορεία του κόσμου και την ιστορία της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους.

Ο ερχομός του Παρακλήτου ήταν κάτι σαν «εκ του ουρανού ήχος, ώσπερ φερομένης πνοής βιαίας» και η ορατή παρουσία Του ήταν ως «γλώσσαι ωσεί πυρός», το Οποίον «εκάθισέ τε εφ' ένα έκαστον αυτών». Σύμφωνα τις Πράξεις των Αποστόλων, μεταμόρφωσε κυριολεκτικά τους αγράμματους μαθητές σε νέες προσωπικότητες, με πρώτο ορατό σημείο το φαινόμενο του «λαλείν ετέραις γλώσσας καθώς το Πνεύμα εδίδου αυτοίς αποφθέγγεσθαι». Ένα άλλο φαινόμενο της μεταμορφώσεως των Αποστόλων υπήρξε η θαρραλέα ομιλία του Πέτρου προς τους εκστατικούς όχλους της Ιερουσαλήμ.

Κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας ο Ιερεύς λέγει μια Ευχή αναφερόμενος προς τον Τριαδικό  Θεό. «Συ γαρ ει Θεός ανέκφραστος, απερινόητος, αόρατος, ακατάληπτος, αεί ων, ωσαύτος ων, Συ και ο Μονογενής Σου Υιός και το Πνεύμα Σου το Άγιον». Απευθύνεται δηλαδή ο Λειτουργός Ιερεύς προς το Θεό Πατέρα και λέγει, Εσύ είσαι Θεός που δεν μπορούμε να σε περιγράψουμε, που δεν Σε χωράει το μυαλό μας, που είσαι αόρατος διότι είσαι πνεύμα, που δεν μπορούμε να Σε καταλάβουμε, που είσαι ο πάντοτε Υπάρχων, Εσύ και ο Μονογενής Σου Υιός και το Πνεύμα Σου το Άγιο. Εσύ ο Τριαδικός Θεός μας. Οι Θεοφόροι Πατέρες φωτιζόμενοι από το Άγιο Πνεύμα εδογμάτισαν και θέσπισαν το Σύμβολο της Πίστεως που μέσω αυτού μπορούμε να προσεγγίσουμε το Μυστήριον τούτο, το Δόγμα της Αγίας Τριάδος που δεν μπορεί να εξηγηθεί και να κατανοηθεί από κανένα ανθρώπινο μυαλό.

Πιστεύουμε σε ένα Θεό, ;ιού είναι τέλειος και όχι ατελής. Η μία Θεία ουσία είναι απλή και όχι σύνθετη. Γι' αυτό και όταν λέμε πώς πιστεύουμε σε Πατέρα, Υιό και Άγιο Πνεύμα, δεν εννοούμε τρεις Θεούς, αλλά Έναν, Μία ουσία σε τρεις υποστάσεις.

Στις ευχές που διαβάζει κατά τον εσπερινό της Πεντηκοστής ο Ιερεύς απευθύνεται προς το πρώτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, τον Πατέρα, με τους παρακάτω χαρακτηρισμούς, άχραντε, αμίαντε, άναρχε, αόρατε, ακατάληπτε, ανεξιχνίαστε, αναλλοίωτε, ανυπέρβλητε, αμέτρητε, ανεξίκακε. Η ουσία του Θεού δεν μπορεί να συλληφθεί, να καταληφθεί δια του νου. «Άπειρον το Θείον και ακατάληπτον και εν μόνο Αυτού καταληπτόν η απειρία και η ακαταληψία Αυτού» όπως ο Άγιος Ιωάννης του Δαμασκηνός λέγει. Δεν μπορούμε να Τον καταλάβουμε δια του νου. Γι' αυτό και Τον προσεγγίζουμε με χαρακτηρισμούς που φέρουν το στερητικό Α, δηλαδή με αυτό που εμείς δεν μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε.

Ό Πατέρας είναι η μοναδική αιτία και η μοναδική πηγή, από την οποία πηγάζει η θεία ύπαρξη του Υιού δια της προαιώνιου γεννήσεως, και του Αγίου Πνεύματος δια της προαιώνιου εκπορεύσεως. Τα τρία Πρόσωπα της μιας Θεότητας αλληλουπάρχουν και δεν συγχέονται. Κάθε πρόσωπο της Αγίας Τριάδος είναι μοναδικό, ανεπανάληπτο, αναντικατάστατο, ακριβώς διότι βρίσκεται σε αδιάκοπη κοινωνία και σχέση με άλλα πρόσωπα.

Ο Υιός δεν είναι κτίσμα αλλά Κτίστης, δι' Αυτού εκτίσθησαν τα πάντα τα ορατά και τα αόρατα, και δεν υπάρχει τίποτε που να μην κτίστηκε απ' Αυτόν. Γι' αυτό και χαρακτηρίζεται πρωτότοκος «πάσης κτίσεως», επειδή «δι' αυτού εκτίσθησαν τα πάντα». Μ' αυτή την έννοια είναι «η αρχή» δηλαδή η αιτία, ο Δημιουργός «της κτίσεως του Θεού». Σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη η Εκκλησία θεμελιώνεται πάνω στην ομολογία πώς ο Χριστός είναι Θεάνθρωπος, πώς δηλαδή στο πρόσωπο του Χριστού ενώθηκε ο Θεός με τον άνθρωπο «αδιαιρέτως, ατρέπτως, ασυγχύτως,_αχωρίστως», και ο άνθρωπος ήλθε σε πραγματική κοινωνία με τον Θεό, στο πρόσωπο του Χριστού. Ενώθηκε υποστατικά, δηλαδή σε μία και μοναδική υπόσταση, ο Θεός και ο άνθρωπος. Η ενανθρώπιση του Υιού και Λόγου του Θεού έγινε τη συνεργεία του Αγίου Πνεύματος. «Πνεύμα Άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις υψίστου επισκιάσει σοι» ανήγγειλε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στην Θεοτόκο τη στιγμή του Ευαγγελισμού Της.

Το Άγιο Πνεύμα δεν είναι κάποια απρόσωπη δύναμη, αλλά ιδιαίτερο Πρόσωπο, το τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος. Το Πανάγιο Πνεύμα εκπορεύεται, δηλαδή έχει την αιτία της αϊδίου υπάρξεως Του από τον Πατέρα και στέλνεται σε μας δια του Υιού, προκειμένου να τελειώσει το έργο του Υιού. Για τη σωτηρία του κόσμου αποστέλλεται το Πανάγιο Πνεύμα εκ του Πατρός δια του Υιού. Όπως η δημιουργία έγινε εκ του Πατρός δια του Υιού εν Αγίω Πνεύματι, έτσι και η αναδημιουργία, δηλαδή η σωτηρία του κόσμου συντελείται με τη συμμετοχή και των τριών Θείων Προσώπων.

Το Άγιον Πνεύμα ήταν πάντοτε παρόν, μαζί με τα άλλα δύο Θεία Πρόσωπα της Τριάδος, στην διαδικασία της δημιουργίας του κόσμου. «Πνεύμα Κυρίου πεπλήρωκε την οικουμένην». Είναι το Πνεύμα του Θεού, το Οποίο επισκιάζει, διαπερνά και ζωογονεί τα πάντα. Τακτοποιεί και ωραιοποιεί την δημιουργία του Θεού.

Ο Παράκλητος, «το Πνεύμα της αληθείας», γίνεται ο συνεχιστής του απολυτρωτικού έργου του Χριστού «εις τον αιώνα» . Αυτός παίρνει τη θέση Του στο έργο της σωτηρίας. «Εάν δε πορευθώ, πέμψω αυτόν (τον Παράκλητον) προς ημάς και ελθών εκείνος ελέγξει τον κόσμον περί αμαρτίας και περί δικαιοσύνης και περί κρίσεως ...» διαβεβαίωσε ο Χριστός τους μαθητές Του, λίγο πριν το εκούσιο πάθος Του.

Ό Υιός και Λόγος του Θεού συνεχίζει να είναι υποστατικά ενωμένος με το σώμα Του και σαν κεφαλή της Εκκλησίας είναι πάντοτε ενωμένος μαζί μας. Την παρουσία του Χριστού ενεργοποιεί το Άγιο Πνεύμα στη ζωή της Εκκλησίας, γι' αυτό και η Εκκλησία είναι «στύλος και εδραίωμα της αληθείας». Στο Σώμα του Χριστού, «στους αγίους» παραδόθηκε η Αγία μας Πίστη «άπαξ», μία για πάντα, όποιος δεν ανήκει σ' αυτό το Σώμα, δεν μπορεί να ερμηνεύσει σωστά την Αγία Γραφή. Μ’ αυτή την έννοια ή Ιερή Παράδοση είναι η εμπειρία της Εκκλησίας, η ιερή μνήμη της Εκκλησίας, πού διαφυλάσσεται σαν πολύτιμος θησαυρός.

Η αιρετική προσθήκη της βλάσφημης διδασκαλίας της εκ και του Υϊού εκπορεύσεώς Του από τους παπικούς, αποτελεί σοβαρή εκτροπή από την βιβλική και Αγιοπατερική διδασκαλία της αρχέγονης Εκκλησίας και ανατροπή της Χριστιανικής Πίστεως περί Υποστατικών ιδιωμάτων των Θείων Προσώπων της Αγίας Τριάδος. Οι μετά το σχίσμα Πατέρες, Ομολογητές και Διδάσκαλοι της Εκκλησίας μας, με προεξάρχοντες τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, τον Άγιο Μάρκο τον Ευγενικό, έδωσαν τιτάνιους αγώνες κατά αυτής της αιρετικής διδασκαλίας, διότι θεωρήθηκε ως μια ακόμα σοβαρή τριαδολογική κακοδοξία, η οποία βεβηλώνει το μυστήριο της υπάρξεως του Τριαδικού Θεού.

Το Άγιο Πνεύμα μοιράζει χαρίσματα στους πιστούς τα οποία είναι χρήσιμα για τη σωτηρία τη δική τους, αλλά και για το σωστικό έργο της Εκκλησίας. Σε άλλον «δίδοται λόγος σοφίας, άλλω δε λόγος γνώσεως κατά το αυτό Πνεύμα, ετέρω δε πίστις εν τω αυτώ Πνεύματι, άλλω δε χαρίσματα ιαμάτων εν τω αυτώ Πνεύματι, άλλω δε ενεργήματα δυνάμεων, άλλω δε προφητεία, άλλω δε διακρίσεις πνευμάτων, ετέρω δε γένη γλωσσών, άλλω δε ερμηνεία γλωσσών. Πάντα δε ταύτα ενεργεί το εν και το αυτό Πνεύμα, διαιρούν ιδία εκάστω καθώς βούλεται».

Το Άγιο Πνεύμα διαχέει τις άκτιστες δωρεές του Θεού στους ανθρώπους και ολόκληρη τη δημιουργία. Αυτό είναι ο πραγματικός τελετουργός των Ιερών Μυστηρίων της Εκκλησίας μας, μέσω των οποίων οι πιστοί αγιαζόμαστε και σωζόμαστε. Αυτό καθιστά τους λειτουργούς της Εκκλησίας μας κεχαριτωμένα, όργανα Του, για την επιτέλεση του σωστικού έργου του λαού του Θεού. Αυτό εμπνέει πνεύματα προφητείας και σοφίας. Αυτό διαφυλάσσει την Εκκλησία από τις επιβουλές των οργάνων της πλάνης και του ψεύδους. Αυτό μοιράζει χαρίσματα στους πιστούς και πραγματοποιεί την υιοθεσία μας στο Θεό. Αυτό συγκροτεί όλον τον θεσμό της Εκκλησίας.

Στους έσχατους και δύσκολους καιρούς που ζούμε, η Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού μας βάλλεται πανταχόθεν. Ακόμη και από χείλη διαφόρων δήθεν ορθόδοξων θεολογούντων κατά διαστήματα διατυπώνονται θέσεις που στην καλύτερη περίπτωση θα τις χαρακτηρίζαμε ξένες και αλλότριες προς Ορθόδοξη Πίστη που κληρονομήσαμε από τους Πατέρες μας. Το Μυστήριον τούτο, Το Δόγμα της Αγίας Τριάδος είναι και παραμένει το «Κεφάλαιον της Πίστεως» ό πως ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος το χαρακτηρίζει. Τούτο το φοβερό Μυστήριον, το απερηνόητο και ανερμήνευτο, συμπυκνώνεται στα παρακάτω.

Ένας Θεός σε τρεις υποστάσεις. Τρεις υποστάσεις προσκυνητές. Ένας Θεός διακρινόμενος σε τρία Πρόσωπα. Και το κάθε Πρόσωπο, Πατήρ Υιός και Αγιο Πνεύμα είναι όλος Θεός και όχι μέρος της Θεότητος. Όλος Θεός ο Πατήρ, Όλος Θεός ο Υιός, Όλος Θεός το Πνεύμα το Άγιον. Ο Θεός είναι Μονάς. Ένας Θεός, Ένας κατά την ενιαία και αδιαίρετη ουσία Του. Ο Θεός όμως, είναι και Τριάς. Τριαδικός Θεός. Είναι Αγία Τριάς ως προς τα Πρόσωπα τις Υποστάσεις Του. Η μια Υπόσταση, Πρόσωπο, διακρίνεται από το άλλο. Αλλά και τα τρία Πρόσωπα της Θεότητας είναι αχώριστα και αδιαίρετα μεταξύ τους και έχουν και τα τρία την ίδια και αυτή ουσία, φύση και ενέργεια. Έχουν την ίδια γνώμη, παίρνουν την ίδια Απόφαση και στην ίδια Ενέργεια και Πράξη προβαίνουν. Έχουν μια Θέληση, ένα Θέλημα. Είναι λοιπόν «Μονάς εν Τριάδι και Τριάς εν Μονάδι»

Θεός ο Πατήρ, Θεός ο Υιός, Θεός και το Αγιον Πνεύμα, Αναρχος ο Πατήρ, Συνάναρχος ο Υιός, Συνάναρχον και Συναϊδιον το Αγιο Πνεύμα, Παντοδύναμος ο Πατήρ, Παντοδύναμος ο Υιός, Παντοδύναμον και το Πνεύμα το Αγιο. Ο πατήρ είναι Αγέννητος, ο Υιός Γεννητός, το Πανάγιο Πνεύμα είναι Εκπορευτόν εκ του Πατρός. Ο Υιός γεννάται από τον Πατέρα αιδίως, αχρόνως, ανερμηνεύτως. Δεν υπήρξε στιγμή που να μην είναι γεννημένος. Παρά ταύτα γεννήθηκε εν χρόνω, εκ Πνεύματος Αγίου, δια της Υπεραγίας Θεοτόκου, στο πρόσωπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, απάτωρ ως άνθρωπος και αμήτωρ ως Θεός.

Μέγα Σημείο που καταδεικνύει την Τριαδικότητα του Θεού, μας έδωσε ο Άγιος Σπυρίδων στην Α Οικουμενική Σύνοδο, όταν μπροστά στον αιρεσιάρχη Άρειο που βλάσφημα ισχυριζόταν ότι ο Υιός και Λόγος του Θεού, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, το Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, είναι κτίσμα και όχι ομοούσιος του Πατρός, πήρε ένα κεραμίδι στο χέρι του και αφού παρακάλεσε το Θεό το έσφιξε, και ευθύς από πάνω ξεπήδησε φωτιά, στο χέρι του έμεινε το χώμα και κάτω έρευσε το νερό. Τα τρία συστατικά του κεραμιδιού που ήταν αχωρίστως ενωμένα ως «Μονάς εν Τριάδι και Τριάς εν Μονάδι» .

Αυτή είναι η πίστη των Πατέρων μας, αυτή κληρονομήσαμε, αυτή πρέπει να ομολογούμε και αυτή θα πρέπει να παραδώσουμε στους επόμενους από εμάς αναλλοίωτη, έως τη συντέλεια των αιώνων.

«Αύτη η πίστις των Αποστόλων,

αύτη η πίστις των Πατέρων,

αύτη η πίστις των Ορθοδόξων,

αύτη η πίστις την Οικουμένην εστήριξεν»

Ζει Κύριος ο Θεός ημών